Μία από τις μαγείες του θεάτρου είναι ότι βάζει συχνά τον θεατή να συμμετέχει ενεργά στην παράσταση, με εργαλείο την φαντασία του. Για παράδειγμα, αν ο ηθοποιός χαράξει με κιμωλία ένα κύκλο γύρω του και ισχυριστεί ότι βρίσκεται μέσα στη φυλακή, μπορεί να παίξει το ρόλο του φυλακισμένου χωρίς το έργο να χάσει τίποτε από την ουσία του, αφού τα σκηνικά δημιουργούνται στην φαντασία του θεατή. Ο Κάρολος Κουν είχε πει πως «με έναν ηθοποιό και μια καρέκλα κάνουμε θέατρο».
Η μέθεξη στο θέατρο γίνεται με την συμμετοχή δύο από τις αισθήσεις μας: την όραση και την ακοή. Και όμως! Η μαγεία του θεάτρου κάνει και εδώ μια υπέρβαση. Μπορεί να αφαιρέσει την ακοή και να αφήσει μόνο την όραση. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα κατά 50% στο «Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού», στο οποίο η πρωταγωνίστρια είναι άλαλη, (τελευταία εμφάνιση της Έλλης Λαμπέτη, το είδα και αργότερα με την Πέγκυ Τρικαλιώτη) και κατά 100% στο «Wunschkonzert», του Φραντς Ξάβιερ Κρετζ, (ανέβηκε το 2010, στο Από Μηχανής Θέατρο, σε εξαιρετική σκηνοθεσία Ζωής Χατζηαντωνίου και ερμηνεία Δέσποινας Κούρτη, η οποία επί 70 λεπτά εκινείτο αμίλητη στη σκηνή, κρατώντας αδιάπτωτο το ενδιαφέρον των θεατών).
Η μαγεία του θεάτρου όμως μπορεί να επιτύχει και το αντίθετο: να αφαιρέσει την όραση και να αφήσει την ακοή. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με το θέατρο στο ραδιόφωνο. Ο Όρσον Ουέλες τρομοκράτησε το 1937 όλη την Αμερική στην ιστορική, ραδιοφωνική εκπομπή του με την εισβολή των Αρειανών. Ήταν τόσο πειστικός που οι ακροατές το εξέλαβαν για πραγματικότητα.
Για να μην πάμε όμως τόσο μακριά στον χώρο και στον χρόνο, στον τόπο μας υπάρχουν, ευτυχώς, ραδιοφωνικές εκπομπές που παρουσιάζουν γνωστά θεατρικά έργα προσαρμοσμένα για το ραδιόφωνο ή ηχογραφήσεις θεατρικών παραστάσεων.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αναγνώστες θυμούνται με νοσταλγία τις εκπομπές αυτές που μεταδίδονταν παλιά από τους κρατικούς ραδιοσταθμούς, τις νυκτερινές ώρες. Γυρίζοντας πίσω, στις δεκαετίες 50 και 60, πριν να εισβάλει η τηλεόραση στη χώρα μας, ο μοναδικός προσιτός, οικονομικά και γεωγραφικά τρόπος ενημέρωσης και ψυχαγωγίας ήταν το ραδιόφωνο. Μετά τον κάματο της ημέρας, τα φώτα χαμήλωναν και ο ακροατής υποδεχόταν σπίτι τον θίασο της θεατρικής παράστασης. Έργα ποιοτικά, παιγμένα από πρωταγωνιστές του Εθνικού (και όχι μόνο) θεάτρου, σκηνοθετημένα από έμπειρους καλλιτέχνες. Σπουδαία έργα ελλήνων και ξένων συγγραφέων συχνά σε μετάφραση γνωστών λογοτεχνών.
Η μετάδοση θεατρικών παραστάσεων από το ραδιόφωνο συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Όμως, στην εποχή της ταχύτητας που ζούμε, δεν είναι εύκολο να συμπέσουν οι ελεύθερες ώρες μας με τις ραδιοφωνικές μεταδόσεις.
Στο πρόβλημα αυτό, σαν τον από μηχανής θεό της αρχαίας τραγωδίας, έρχεται να δώσει λύση στους λάτρεις του ραδιοφωνικού θεάτρου ένας ελληνικός ιστότοπος (blog). Είναι το www.radio-theatre.blogspot.com, που ανακάλυψα τυχαία πριν από λίγο καιρό και έγινα έκτοτε τακτικός επισκέπτης του. Ο ιστότοπος αυτός κάθε λίγες μέρες παρουσιάζει ένα θεατρικό έργο που μπορεί κανείς να «κατεβάσει» και να αποθηκεύσει στον υπολογιστή του. Από εκεί, με την βοήθεια ακουστικών ή ηχείων το ακούει όποτε θέλει. Μπορεί ακόμη να το αντιγράψει σε USB, σε ipad ή σε CD και να το ακούσει με την ησυχία του, ακόμη και οδηγώντας αυτοκίνητο (όπως κάνω εγώ, αξιοποιώντας τον χρόνο μετάβασης προς και από την εργασία μου). Κάθε έργο συνοδεύεται από πολύτιμο πληροφοριακό υλικό, φωτογραφίες και σχόλια.
Τα έργα που παρουσιάζονται έχουν μεταδοθεί κυρίως από το Τρίτο Πρόγραμμα και ξεπερνούν, ως τώρα, τα 360. Το ρεπερτόριο καλύπτει μια μεγάλη γκάμα θεατρικών συγγραφέων, ξένων και Ελλήνων. Παρελαύνει όλη σχεδόν η αφρόκρεμα των Ελλήνων ηθοποιών, παλιών και νεότερων. Ακούγοντάς αυτά τα έργα, οι πρεσβύτεροι ξαναβρίσκουν έναν αγαπημένο φίλο από τα παλιά, και οι νεότεροι μυούνται σε ένα είδος τέχνης που αγνοούν. Μπορούν ακόμη να τα απολαύουν οι ομογενείς μας, στο εξωτερικό, οι ναυτικοί και όλοι οι συνέλληνες απανταχού της γης, δημιουργώντας έναν ακόμη σύνδεσμο με την μάνα πατρίδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου