Φίλε επισκέπτη,

Καλωσόρισες στο ιστολόγιό μου .

Είμαι ο Άρης Γαβριηλίδης γεννημένος το 1948 στον Πειραιά. Σπούδασα οικονομικά στην Νομική Αθηνών και σταδιοδρόμησα ως διευθυντικό στέλεχος σε ναυτιλιακές τράπεζες και επιχειρήσεις. Τώρα ασχολούμαι αποκλειστικά με τις δύο παλιές μου αγάπες: τη συγγραφή βιβλίων και την μικρογλυπτική (readymade, assemblance art)

Εδώ καταγράφω όσες από τις σκέψεις μου θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο να δημοσιευτούν. Εκθέτω επίσης φωτογραφίες από τα τεχνουργήματά μου, παρμένες από την "γκαλερί" της προσωπικής μου ιστοσελίδας: http://www.arisgavriilidis.gr/

Διευκρίνιση: ο τίτλος του blog, Aris-tourgimata, δεν οφείλεται σε οίηση αλλά σε λογοπαίγνιο: συνδυάζει το όνομά μου (Άρης) με τα δημι-ουργήματά μου (σκέψεις και τεχνουργήματα).

Φίλε επισκέπτη, ελπίζω να βρεις το ιστολόγιό μου ενδιαφέρον. Το σχόλιά σου ευπρόσδεκτα.

Σε περιμένω και:

Στην ιστοσελίδα μου: http://arisgavriilidis.gr/
στο Facebook: Aris Gavriilidis
στο Twitter: @agavriel1

EMAIL

414. Οι αξιότεροι Έλληνες όλων των εποχών

Πριν από καιρό, το κανάλι του Σκάι ζήτησε να ψηφισθούν οι πέντε αξιότεροι Έλληνες όλων των εποχών. Παρέλειψα να συμμετάσχω αλλά θεωρώ τους εξής: Όμηρος, Αριστοτέλης, Μ. Αλέξανδρος, Καραϊσκάκης, Καραθεοδωρή.
Για τους τρεις πρώτους δεν χρειάζονται εξηγήσεις.

Ο Καραϊσκάκης έδωσε σκληρότατες μάχες, έδειξε ασύλληπτη ανδρεία και  στρατηγικές ικανότητες μολονότι έπασχε από φυματίωση και υφίστατο ηθική εξαθλίωση από το κυνηγητό και την δίκη που του έστησε ο Μαυροκορδάτος. Με αυτή την έννοια είναι ανδρειότερος και του Λεωνίδα, και όλων των άλλων Ελλήνων πολεμιστών που πολέμησαν  όντες υγιείς, με δεδομένη σε όλους βέβαια την απόφαση να θυσιαστούν για την πατρίδα.

Ο μαθηματικός Καραθεοδωρή θεωρώ πως είναι το απαύγασμα του επιστημονικού πνεύματος στην νεώτερη Ελλάδα, ξεπερνώντας κατά πολύ κάθε άλλο μη αρχαίο Έλληνα επιστήμονα.  Η επιστολή του Αϊνστάιν προς αυτόν, το 1916, είναι χαρακτηριστική: «Αν θέλετε να μπείτε στον κόπο να μου εξηγήσετε ακόμα και τους κανονικούς μετασχηματισμούς θα βρείτε έναν ευγνώμονα και ευσυνείδητο ακροατή. Αν όμως λύσετε και το πρόβλημα των κλειστών γραμμών του χρόνου, θα σταθώ μπροστά σας με σταυρωμένα χέρια. Πίσω από αυτό υπάρχει κρυμμένο κάτι που είναι αντάξιο του ιδρώτα των καλυτέρων.»

Εν γνώσει μου αδικώ τους ογκόλιθους των μαθηματικών και της μηχανικής: Πυθαγόρας, Αρχιμήδης, Ερατοσθένης κλπ. Άλλωστε, είναι τόσοι πολλοί που αδυνατώ να επιλέξω ένα.

Τελικά, εμείς, οι Έλληνες, καταγόμαστε από μεγάλο τζάκι... 

413. ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΑΓΟΙ

(Εικονίζεται το έργο μου "Οι τρεις Μάγοι" από την συλλογή "Μπουκάλια")

412. Η εκδίκηση του αλλαντοποιού

"Χωρίς πτώμα, φόνος δεν υπάρχει", μονολόγησε με σαρδόνιο χαμόγελο ο απατηθείς αλλαντοποιός.

(Διήγημα-μινιατούρα απο την συλλογή μου "Διηγήματα της μιας ανάσας")

411. ΠΡΩΤΑΘΛΗΤΗΣ ΚΑΤΑΔΥΣΕΩΝ


ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ 2004: Καταδύσεις
Ο αθλητής είναι έτοιμος να βουτήξει με απαράμιλλο στυλ.  Κρίμα, όμως, θα καταταγεί τέταρτος. Στους επόμενους Ολυμπιακούς ίσως είναι πιο τυχερός
OLYMPICS 2004: Diving.
The athlete is ready to dive with an impeccable style. Regrettably, he will rank only forth. He may be luckier in the next Olympics…
(Το έργο μου αυτό είναι από την συλλογή "Τιρμπουσόν΄" στη σειρά "Ολυμπιακοί 2004")


410. Ένα αίνιγμα για τον Σέρλοκ Χολμς

Το μάτι μου έπεσε σε μια φωτογραφία Ελληνικού περιοδικού, του Αμερικανού οικονομολόγου Ντ. Κάμπελ, επισκέπτη στην χώρα μας. Στεκόταν στο κέντρο ενός εμπορικού δρόμου, κρίνοντας από την πληθώρα των μαγαζιών που τον περιέβαλαν. Ναι, αλλά σε ποια πόλη, ποιας χώρας; Όλες οι πινακίδες ήσαν γραμμένες αποκλειστικά στα Αγγλικά. Δεν έμοιαζε όμως ούτε με Λονδίνο, ούτε με Νέα Υόρκη, ή Μελβούρνη. Εξ άλλου, τους διαβάτες μάλλον για Ελληνόφατσες τους έκοβα. Μπερδεύτηκα. Κοίταζα και ξανακοίταζα την φωτογραφία μπας και βρω κάποιο στοιχείο που θα μου έλυνε το μυστήριο.

Ξαφνικά το βρήκα. Στο κέντρο της εικόνας, δίπλα από τον αριστερό αγκώνα του εικονοζόμενου, μόλις που διακρινόταν ένα πράσινο καροτσάκι πλανόδιου πωλητή. Με τον μεγεθυντικό φακό, σαν άλλος Σέρλοκ Χολμς διέκρινα πάνω του τη λέξη ΣΑΛΕΠΙ. Α, στην Ελλάδα είμαστε λοιπόν. Έδειξα την φωτογραφία στη γυναίκα μου. «Μα, αυτή είναι η Ερμού» με διαφώτισε. Μια Ερμού πνιγμένη από πινακίδες με γνωστές και άγνωστες (σε μένα) φίρμες ρούχων και καταναλωτικών προϊόντων. Ούτε ίχνος Ελληνικής επιγραφής.  Την υπόληψή της Ερμού έσωσε ο περαστικός…σαλεπιτζής.

Η εικόνα μού θύμισε την Ελλάδα. Η Ερμού με τα ακριβότερα νοίκια της Ευρώπης χέρι-χέρι με την Ελλάδα της χλιδής. Σε εφημερίδα της ίδιας μέρας κάτω από τον τίτλο «Πώς και γιατί εξαφανίσθηκαν οι φίρμες πολυτελείας από το κέντρο της Αθήνας» διάβασα «Ραγδαίες ανακατατάξεις έχει επιφέρει η κρίση στην αγορά των επωνύμων ειδών ένδυσης και υπόδησης, όπως αποκαλύπτει μία βόλτα στους δρόμους του Κολωνακίου, την έως πρότινος κεντρική αγορά για τα είδη πολυτελείας και όχι μόνο, στο κέντρο της Αθήνας».

Sic transit gloria mundi. 'Η, αλλιώς, "το διάλλειμα τέλειωσε, τα κεφάλια μέσα" που λέει το ανέκδοτο...

409. Στου βράχου την σχισμάδα

Βλέπω στη ρίζα της μάντρας, μέσα από την σχισμή του τσιμέντου, να βγαίνει ο λεπτός, σαν σπιρτόξυλο, κορμός ενός πεύκου. Πασχίζει να επιζήσει, να μεγαλώσει, διεκδικώντας μια θέση στον ήλιο. 
Μου θυμίζει αυτούς που ξεκίνησαν να «γίνουν κάτι» με πενιχρότατα υλικά εφόδια.

408. Ο Πυθαγόρειος κύριος Νίκος

Θυμάμαι πάντα την παραίνεση των Πυθαγορείων "Αισχύνεο σαυτόν", που σημαίνει "να σέβεσαι τον εαυτό σου".
Την περασμένη εβδομάδα, ο εβδομηντάχρονος Νίκος Δ., συνταξιούχος αστυνομικός και γεροντοπαλίκαρο, μου έλεγε ότι στo μαγαζί που άνοιξε στη γειτονιά του, υπάρχουν πολλές ωραίες γυναίκες, ανάμεσά τους και μικρές κοπέλες, που όμως "δεν τις πονηρεύομαι επειδή σέβομαι τον εαυτό μου»! Να και Πυθαγόρειος ο κύριος Νίκος! 

(Εικονίζεται το έργο μου "Πυθαγόρας". Βρήκα πεταμένο ένα σπασμένο κομμάτι από μαντέμι. Το διαφανές βερνίκι ζωντάνεψε το χρώμα της σκουριάς. Η προσθήκη λίγων γραμμάτων το μετέτρεψε σε "Πυθαγόρειο Θεώρημα". 
I picked from the street this broken piece of iron. The transparent varnish revived the color of the rust. The addition of the letters c2=a2+b2 converted it to the illustration of the famous “Pythagorean Theorem”.) 

407. Σπίτια πολεοδόμων


Λένε πως αν θες να δεις το ωραιότερο μέρος κάποιου τόπου, πήγαινε στο μοναστήρι του.

Εγώ λέω πως αν θες να δεις το μεγαλύτερο και πολυτελέστερο σπίτι κάποιου τόπου, πήγαινε στο σπίτι του διευθυντή πολεοδομίας της περιοχής. Οι υπερβάσεις συντελεστών το έχουν κάνει το μεγαλύτερο και τα φακελάκια το πολυτελέστερο.
(Διευκρίνιση: η φωτογραφία δείχνει μοναστήρι, όχι σπίτι πολεοδόμου, ούτε πολιτικού...) 

406. ΠΑΙΔΟΤΟΠΟΙ



Ένα "καρτουνίστικο" σχόλιο πάνω στη διαχρονική εξέλιξη των παιδότοπων (από πάνω προς τα κάτω). Ιδέα δική μου, σκίτσο της αρχιτέκτονος Κατερίνας Χειμωνάκη, που όταν το φιλοτέχνησε ήταν μαθήτρια γυμνασίου και τώρα μανούλα, οπότε το  θέμα την αφορά άμεσα.
 
 The evolution of children playing fields (from top to bottom).
 
(Από την συλλογή μου "Γελοιογραφίες")

405. Σκυλί με τρια ποδάρια

Τον ξύπνησε το αδύνατο γαύγισμα. Μισάνοιξε το καπάκι του χαρτοκιβώτιου και έριξε μια ματιά έξω. Οι πρώτες νιφάδες άσπριζαν το πεζοδρόμιο. Το είδε που ερχόταν παραπατώντας. Έλειπε το μπροστινό δεξί ποδάρι του. Τον κοιτούσε φοβισμένο.
Άνοιξε την τελευταία κονσέρβα. Την άδειασε κάτω από την μουσούδα του. Tην έκανε μια χαψιά.
Το κρύο δυνάμωνε. Έπιασε τα δεκανίκια και σύρθηκε έξω. Ακουμπώντας στο δέντρο στήθηκε όρθιος. Κίνησε.
Τον πήρε από πίσω.    
Ένας άνθρωπος και ένα σκυλί. Τέσσερα, όλα μαζί, ποδάρια.
Το χιόνι πύκνωνε.

404. Εγκλήματα τραπεζών (4/4)


Έγκλημα τέταρτο
Η απληστία των τραπεζών τις ώθησε να σκαρφιστούν ένα ακόμη τρόπο για να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των πελατών τους, παραπλανώντας τους.
Τους έλεγαν: έχεις μια κατάθεση 100.000 ευρώ.
Αν  τα βάλεις σε προθεσμιακό λογαριασμό ενός μηνός θα σου δώσω επιτόκιο π.χ. 3% ετησίως.
Μπορώ όμως να σου αυξήσω το επιτόκιο σε 8% αν βάλεις στοίχημα ότι η ισοτιμία ευρώ /δολάριο κατά την τελευταία ημέρα του μηνός δεν  θα υπερβαίνει μια προκαθορισμένη ισοτιμία.
1η περίπτωση: Αν δεν την υπερβεί θα λάβεις  το κεφάλαιό σου και τον τόκο με 8% σε ευρώ.
2η περίπτωση: Αν  την υπερβεί θα τα λάβεις σε δολάρια, στην προκαθορισθείσα ισοτιμία (και όχι σε αυτήν που ισχύει στο τέλος του μηνός όπως θα συνέβαινε χωρίς το στοίχημα).
Ο καταθέτης, δελεασμένος από το επιτόκιο του 8%, δέχεται την συναλλαγή χωρίς όμως να συνειδητοποιεί τον  ρίσκο του. Νομίζει πως αν συμβεί η 2η περίπτωση το κεφάλαιό του παραμένει ανέπαφο, μόνο που έχει θα μετατραπεί σε δολάρια. Μεγάλη πλάνη. Θα ίσχυε αυτό μόνο αν η μετατροπή γινόταν στην ισοτιμία που ισχύει την ημέρα της μετατροπής και όχι στην προκαθορισθείσα. Στην πραγματικότητα όμως αυτό δεν συμβαίνει αφού η μετατροπή  γίνεται στην προκαθορισθείσα ισοτιμία. Μετά την μετατροπή, αν λογαριάσει τα δολάριά του με την τρέχουσα ισοτιμία (και όχι την προκαθόρισθείσα) θα διαπιστώσει πως το ισόποσό τους είναι  λιγότερο από 100.000 ευρώ.
Για να του χρυσώσει το χάπι η  τράπεζα του λέει: έλα να ξαναπαίξουμε το παιχνίδι από την ανάποδη τώρα, δηλαδή από τα δολάρια στα ευρώ αφού βεβαίως σου δώσω παραπάνω επιτόκιο για την κατάθεσή σου.
Έτσι η τράπεζα βάζει τον άσχετο με το συνάλλαγμα πελάτη της να στοιχηματίζει σε κάτι που αγνοεί. Φυσικό είναι να χάνει, εκτός κι αν σταθεί τυχερός.
Έκανα την εξής ερώτηση σε φίλο μου, φιλόλογο, που κληρονόμησε κάποια λεφτουδάκια από τον πατέρα του και η τράπεζά του τον έπεισε να μπει σε αυτό το παιχνίδι:
«Δεν μου λες, Κοσμά, αν σου έλεγα να  παίξουμε ένα παιχνίδι: Θα σου δώσω 5.000 ευρώ. Αν  σε ένα μήνα η ισοτιμία ευρώ / δολαρίου είναι μέχρι 1.32 δεν θα μου οφείλεις τίποτε και τα λεφτά θα παραμείνουν δικά σου. Αν όμως την υπερβεί, τότε εσύ θα μου δώσεις 7.000 ευρώ. Όσο πιο μεγάλη είναι η υπέρβαση τόσο πιο πολλά λεφτά θα μου δώσεις. Δέχεσαι;»
Χωρίς να διστάσει απάντησε αρνητικά.
«Μα, αυτό που κάνεις με την τράπεζα είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα. Η μόνη διαφορά είναι πως δεν υπάρχει κατάθεση». 
«Τότε η τράπεζα γιατί το κάνει με κατάθεση;» απόρησε.
«Για να σε παραπλανήσει, βρε ανόητε. Διαφορετικά θα αρνιόσουν, όπως αρνήθηκες και την δική μου πρόταση».

Τα εγκλήματα των τραπεζών που ανέφερα δεν είναι τα μόνα. Έχουν διαπράξει πολύ περισσότερα. Είναι εγκλήματα χωρίς τιμωρία.
Θυμηθείτε τα τοξικά προϊόντα που δημιούργησαν με την εντελώς ηλίθια συμπεριφορά τους οι Αμερικανικές τράπεζες σκορπίζοντας απλόχερα στεγαστικά δάνεια σε όποιον είχε μια μύτη κι ένα στόμα. Στηρίζονταν, βλέπεις, στην εικασία πως οι αξίες των ακινήτων θα αυξάνονται διαρκώς, στο διηνεκές. Κάτι τέτοιο δεν  συνέβη φυσικά, η φούσκα έσκασε και τα θραύσματα σκόρπισαν σ’  όλο τον κόσμο.
Όταν  ρώτησαν τον πρόεδρο μιας από αυτές τις Αμερικάνικες τράπεζες γιατί το επέτρεψε αυτό, απάντησε: «όσο η μουσική παίζει είσαι υποχρεωμένος να χορεύεις», δηλαδή, όσο υπάρχει κέρδος από αυτή την αυτοκτονική συμπεριφορά είσαι υποχρεωμένος να μη σταματάς και να υποκρίνεσαι πως δεν βλέπεις την επερχόμενη καταστροφή. Η γιαγιά μου έλεγε το ίδιο πράγμα με μια παροιμία: «πώς πάνε οι στραβοί στον Άδη; Ο ένας πίσω από τον άλλο»!
Άν συνασπισθούν οι πελάτες των τραπεζών που ζημιώθηκαν επειδή εκείνες εκμεταλλεύθηκαν την προφανή και αυταπόδεικτη άγνοιά τους σε χρηματοοικονομικά προϊόντα, είμαι βέβαιος πως έχουν το νομικό έρεισμα να απαιτήσουν δικαστικώς να τους αποζημιώσουν για την χασούρα που έχουν υποστεί όλα αυτά τα χρόνια.
(τέλος)

403. Εγκλήματα τραπεζών (3/4)


Έγκλημα τρίτο  
Πάμε τώρα σε ένα ακόμη μεγαλύτερο έγκλημα: την μετατροπή του στεγαστικού δανείου από ευρώ σε άλλο νόμισμα με χαμηλότερο επιτόκιο, όπως το Ελβετικό φράγκο. Ήταν προαιρετική μεν αλλά έτσι συμβούλευαν οι τράπεζες τους πελάτες τους να κάνουν.  
Πού είναι το πρόβλημα, θα ρωτήσετε, αφού οι πελάτες γλυτώνουν τόκους με το χαμηλότερο επιτόκιο; Εδώ η απάντηση είναι: «το τυράκι το είδες, την φάκα δεν την είδες;» Η φάκα είναι πως τα εισοδήματά σου είναι σε ευρώ αλλά εσύ ξεπληρώνεις το δάνειο (δόσεις και τόκους) σε Ελβετικά φράγκα. Αυτό το κάνεις μετατρέποντας κάθε φορά τα ευρώ σου σε φράγκα.
Όταν όμως η ισοτιμία μεταξύ των δύο νομισμάτων αλλάζει (που οπωσδήποτε αλλάζει) αν το φράγκο υπερτιμηθεί, τότε θα πρέπει να πληρώνεις περισσότερα ευρώ για να αγοράσεις τα ίδια φράγκα που χρωστάς. Όσο πιο πολύ υπερτιμάται, τόσο πιο πολλά ευρώ πληρώνεις.  
Θα μου πεις, ναι, αλλά όταν το φράγκο υποτιμάται τότε θα χρειάζεσαι λιγότερα ευρώ και έτσι θα κερδίζεις διπλά: και από τον μειωμένο τόκο (λόγω χαμηλότερου επιτοκίου του φράγκου) και από την ισοτιμία. Σύμφωνοι.
Όμως με πια λογική βάζει η τράπεζα ένα γιατρό, δικηγόρο, μηχανικό, αρχιτέκτονα, εκπαιδευτικό, μαγαζάτορα ή υπάλληλο που είναι εντελώς άσχετος με τις ισοτιμίες να πάρει συναλλαγματικό ρίσκο; Πώς περιμένεις από αυτόν να προβλέψει την ισοτιμία ευρώ-φράγκου ύστερα από έξι μήνες, ένα χρόνο, δύο τρία, τέσσερα ή πέντε χρόνια αφότου πήρε το δάνειο;
Εδώ εφοπλιστές, γνώστες της χρηματαγοράς, με οικονομικά επιτελεία να τους υποστηρίζουν έχασαν πολλά εκατομμύρια δολάρια στο παρελθόν όταν μετέτρεψαν το δάνειό τους από δολάρια σε γιεν επειδή δελεάστηκαν από το χαμηλότερο επιτόκιο. Οι άσχετοι  μεροκαματιάρηδες θα γλύτωναν;
Αποτέλεσμα: εδώ και χρόνια, χιλιάδες δανειολήπτες στεγαστικών δανείων έχουν εγκλωβιστεί στο Ελβετικό φράγκο  στο οποίο το μετέτρεψαν με την παραίνεση των τραπεζών. Έχουν πληρώσει ένα σωρό λεφτά και βλέπουν το υπόλοιπο του δανείου τους, μεταφρασμένο σε ευρώ, να αυξάνεται αντί να μειώνεται. Χώρια  που κάθε μήνα θέλουν όλο και περισσότερα ευρώ για να αγοράσουν τα φράγκα που χρωστούν.
Γιατί οι τράπεζες το έκαναν αυτό, αφού γνώριζαν ότι έβαζαν τους πελάτες τους στο στόμα του λύκου; Η απάντηση είναι μονολεκτική: απληστία.  Σε κάθε μετατροπή νομίσματος η τράπεζα κερδίζει από το «εκάρ». Έτσι κέρδισε και από την αρχική μετατροπή του δανείου από ευρώ σε φράγκα αλλά και σε όλη την διάρκεια του δανείου κερδίζει μετατρέποντας κάθε μήνα το τοκοχρεολύσιο από ευρώ σε φράγκα. Μπροστά στο κέρδος της αδιαφορεί παγερά για τις καταστροφικές συνέπειες που έχει η τακτική της στα νοικοκυριά που δανείστηκαν.
(συνεχίζεται)

402. Εγκλήματα τραπεζών (2/4)

Έγκλημα δεύτερο
Πάμε τώρα στις πιστωτικές κάρτες. Η πίστωση είναι μια μορφή δανείου. Όπως συμβαίνει σε όλα τα δάνεια, ενέχει τον κίνδυνο να μην  ξεπληρωθεί. Επομένως η τράπεζα οφείλει να κάνει τον έλεγχο της πιστοληπτικής ικανότητας του υποψήφιου πελάτη, πριν του χορηγήσει την πιστωτική κάρτα. Στην πραγματικότητα έκανε το αντίθετο. Μοίραζε κάρτες σαν φέιγ βολάν σε κάθε περαστικό, συχνά με φορτικό τρόπο, ή ταχυδρομούσαν  την κάρτα σπίτι σου ακόμη κι αν δεν την είχες ζητήσει! Κάρτα απόκτησε και η κουτσή Μαρία.
Έπαθα σοκ όταν είδα πως η αμερικανική τράπεζα στην οποία εργαζόμουν κάποτε, γνωστή για το κύρος της, έβγαλε τραπεζάκι στην Ακτή Μιαούλη, στο λιμάνι του Πειραιά, όπου ευειδής κοπέλα πλασάριζε πιστωτικές κάρτες στους περαστικούς!
Μοιραία, οι επισφάλειες (δηλαδή οι απλήρωτοι λογαριασμοί από τις κάρτες) ήσαν μεγάλες. Όμως αυτό το είχαν προβλέψει οι εγκέφαλοι των τραπεζών. Την ζημιά δεν την πλήρωναν οι τράπεζες αλλά την φόρτωναν στους…συνεπείς κατόχους καρτών. Πως; Πολύ απλά, είχαν φουσκώσει εξ αρχής τα επιτόκια που επέβαλαν για τα χρεωστικά υπόλοιπα. Έτσι, αντί να χρεώνουν σε όλους χ% επιτόκιο χρέωναν χ+4%  εισπράττοντας εκ των προτέρων  από τους συνεπείς πελάτες τους το 4% που προϋπολόγιζαν σαν χασούρα από τους μπαταξήδες.
(συνεχίζεται)

401. Εγκλήματα των τραπεζών (1/4)

     
       Το οικονομικό ξεσάλωμα που έζησε η Ελληνική κοινωνία οι τράπεζες δεν το άφησαν να πάει χαμένο. Το εκμεταλλεύτηκαν με θεμιτά και αθέμιτα μέσα για να κερδοσκοπήσουν εις βάρος των πελατών τους, διαπράττοντας μια σειρά εγκλημάτων. Εδώ επισημαίνω τέσσερα από αυτά. Είμαι βέβαιος ότι ο αναγνώστης θα αναγνωρίσει τον  εαυτό του ως θύμα σε τουλάχιστον ένα:

Έγκλημα πρώτο
Ας αρχίσω με τις απαράδεκτες χρεώσεις που έκαναν εφευρίσκοντας συχνά γελοίες αφορμές.
Για παράδειγμα: Σε κάθε στεγαστικό δάνειο χρέωναν και μερικά εκατοστάρικα ευρώ για «έξοδα φακέλου». Αν ένας καταστηματάρχης που πουλάει έπιπλα με δόσεις χρέωνε τον πελάτη του με τέτοια έξοδα θα τον έπαιρναν με τις πέτρες και θα έμενε χωρίς δουλειά.  Εκτός κι αν όλοι οι επιπλάδες συνεννοούνταν μεταξύ τους και το επέβαλαν. Αυτό ακριβώς έκαναν οι τράπεζες, ενεργώντας σαν τραστ.
Άλλο παράδειγμα: σε χρέωναν επειδή έκανες μια απλή κατάθεση στον λογαριασμό πελάτη τους!
Ώσπου, επί τέλους, κάποια στιγμή, ξύπνησε η Τράπεζα της Ελλάδος και κατάργησε όλες αυτές τις απίθανες και πολυποίκιλες χρεώσεις. Στο μεταξύ, βέβαια,  οι τράπεζες εισέπραξαν τεράστια ποσά, έχοντας γδάρει τους πελάτες τους.
(συνεχίζεται)
 

400. Ο έρως χρόνια δεν κοιτά...

        Αναρωτιέμαι ποιος είναι ο λόγος που μια νέα γυναίκα δέχεται να παντρευτεί έναν άντρα μεγαλύτερο της κατά μερικές δεκαετίες. Ξέρω, το μυαλό όλων πηγαίνει στο χρήμα. «Η παλιά η κότα έχει το ζουμί…αλλά ο γέρος κόκορας το πορτοφόλι!», λέει η γνωστή παροιμία, όπως την συμπλήρωσα εγώ. Σύνηθες το φαινόμενο με πλούσιους επιχειρηματίες, και όχι μόνο.


Το χρήμα όμως δεν δίνει την απάντηση για όλες τις περιπτώσεις. Για παράδειγμα, έχουμε δει συζύγους, συντρόφους ή ερωμένες γνωστών Ελλήνων συγγραφέων, στιχουργών και ποιητών, με ηλικία πολύ μικρότερη από την δική τους. Ο Κωστής Παλαμάς είναι ένας από αυτούς, για να αναφέρω μόνο τον παλαιότερο. Υποθέτω ότι το κίνητρο για τις νέες αυτές γυναίκες ήταν ο θαυμασμός τους για το ταλέντο και την τέχνη τους. Ίσως και η φιλοδοξία πως το ίνδαλμά τους θα τις βοηθούσε να αναδείξουν κάποιο αντίστοιχο ταλέντο που διέθεταν κι εκείνες (ή έτσι νόμιζαν). Στην χιουμοριστική, παλαιότερη παρατήρηση του Νίκου Δήμου «στην εποχή μας, με τα ποιήματα ούτε γκόμενα δεν βγάζεις…»,  θα αντέτεινα  «...εκτός κι αν είσαι ήδη διάσημος ποιητής».  Ο Τσάρλι Τσάπλιν και ο Αντρέ Σεγκόβια έγιναν πατεράδες σε προχωρημένη ηλικία.
Υπάρχει και η φροϋδική εξήγηση με το σύνδρομο της Ηλέκτρας, αντίστοιχο του Οιδιπόδειου. Νέες γυναίκες που θαύμαζαν τον πατέρα τους έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να συνδεθούν με άνδρες της ηλικίας του. 
Ο Χένρι Κίσινγκερ είχε επισημάνει ότι το ισχυρότερο αφροδισιακό που έλκει τις γυναίκες είναι η πολιτική δύναμη. Αυτό εξηγεί γιατί η πολιτική έχει γεμίσει από διάσημους επιβήτορες νεανίδων: Τζων Κένεντι, Ανδρέας Παπανδρέου, Μπιλ Κλίντον (φωτο), Σίλβιο Μπερλουσκόνι, Στρος Καν κλπ.
Μια άλλη περίπτωση είναι ο επαγγελματικός χώρος. Πιστεύω πως στην ανδροκρατούμενη κοινωνία μας, μια γυναίκα για να ανελιχτεί καταβάλει μεγαλύτερη προσπάθεια από του άνδρα. Έχω θυμώσει ακούγοντας κακόβουλους άνδρες να αφήνουν βρώμικα και ανυπόστατα υπονοούμενα για γυναίκες που επάξια κατέλαβαν μια υψηλή θέση. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχουν περιπτώσεις όπου κάποιες πράγματι αξιοποίησαν κατάλληλα τα θέλγητρά τους για να ανελιχθούν. 
Το αντίστροφο φαινόμενο, δηλαδή νέοι άνδρες με ηλικιωμένες γυναίκες είναι υπαρκτό αλλά πιο σπάνιο. Εξαιρώντας τους επαγγελματίες ζιγκολό, ας θυμηθούμε π.χ. τον Τεό Σαγκαπό με την γηραλέα Εντίθ Πιάφ,  ή τον  νεαρό Αλβανό που παντρεύτηκε την υπέργηρη αφεντικίνα του, όπως μάθαμε από τον τύπο. Και ο παλιός Ελληνικός κινηματογράφος είναι γεμάτος με περιπτώσεις πασίγνωστων αρρένων ηθοποιών  που οφείλουν την καριέρα τους στη σχέση που ανέπτυξαν, στα πρώτα τους βήματα, με διάσημες αλλά πολύ μεγαλύτερες συναδέλφους τους.
Υπάρχει ακόμη και η ψυχοπαθολογική περίπτωση της γεροντο-λαγνείας, από την οποία προφανώς υπέφερε ο Βρετανός οικογενειάρχης ταξιτζής, όπως αποδείχτηκε μετά την σύλληψή του, που έμπαινε το βράδυ σε σπίτια αποκλειστικά υπερήλικων γυναικών και τις βίαζε.
Η κοινωνία ανέχεται το ζευγάρωμα νέας με ηλικιωμένο δίνοντας μάλιστα και συγχωροχάρτι με το «ο έρως χρόνια δεν κοιτά». Αντίθετα, δεν ανέχεται το αντίστροφο δηλαδή την ερωτική σχέση νέου με ηλικιωμένη, που την αποκαλεί χλευαστικά τεκνατζού.  «Άτιμη κενωνία»...
 
 

399. ΤΟ ΑΥΓΟ ΤΟΥ ΚΟΛΟΜΒΟΥ


Κάποιοι είπαν κατάμουτρα στον Χριστόφορο Κολόμβο ότι η ανακάλυψή του δεν ήταν και καμιά σπουδαία δουλειά. Εκείνος τους προκάλεσε να στήσουν όρθιο ένα αυγό. Όταν απέτυχαν αυτός χτύπησε ελαφρά το αυγό στο τραπέζι σπάζοντας την καμπύλη.   Ιδού η…αναπαράσταση!

Christopher Colombus, challenged his critics to make an egg stand on its tip; and, after they gave up, he did it himself by tapping the egg on the table so as to flatten its tip. Here is a…reenactment!

(Εικονίζεται το έγο μου "Το αυγό του Κολόμβου" από την συλλογή "Σιγά τα αυγά!")

398. Η μαθητριούλα και ο επιστήμων

Με φρίκη διαβάσαμε τις προάλλες στον τύπο την ιστορία της μικρής Πακιστανής μαθήτριας, που πυροβολήθηκε από Ταλιμπάν επειδή επέμενε να παρακολουθεί τα μαθήματα του σχολείου της, παρά τις απαγορεύσεις τους. «Μα, πως είναι δυνατόν! Στην εποχή μας;» αναρωτιόμασταν με ανατριχίλα. «Αλλά, βέβαια, σε υπανάπτυκτα μέρη, τι περιμένεις;»  σπεύσαμε να προσθέσουμε. 
Μετά από λίγες μέρες, ξανά στον τύπο: Ο Άγγλος επιστήμονας Άλαν Τιούρινγκ ήταν ένας από τους αφανείς ήρωες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Αποκρυπτογράφησε τους γερμανικούς κώδικες επικοινωνίας συμβάλλοντας καθοριστικά στην έκβαση του πολέμου. Το 1952 συνελήφθη με το αδίκημα «περί σοδομισμού» (η ομοφυλοφιλία ήταν ποινικό αδίκημα στην Αγγλία) και υποχρεώθηκε να υποβληθεί σε θεραπεία ορμονών προκειμένου να ξεπεράσει την «αρρώστια». Δύο χρόνια αργότερα βρέθηκε νεκρός. Υδροκυάνιο εντοπίστηκε στο αίμα του, ωστόσο, επικρατεί ακόμα διχογνωμία αν επρόκειτο για αυτοκτονία ή δολοφονία».
Άθελά μου, έκανα τους παραλληλισμούς: Μαθητριούλα-διαπρεπής επιστήμων. Φοίτηση-ομοφυλοφιλία. Ταλιμπάν-Αγγλικό κράτος.
Τελικά, δεν είμαστε και τόσο αναπτυγμένοι όσο θέλουμε να πιστεύουμε. Τουλάχιστον όχι τόσο όσο να μας επιτρέπεται να κουνάμε το δάχτυλο σε άλλους λαούς.
Κι ας μην ισχυριστεί κάποιος ότι από την υπόθεση Τιούρινγκ έχουν περάσει κάποιες δεκαετίες. Το 1952 ήταν χθές.
Ούτε να κατηγορήσουμε τους Άγγλους. Στην Ελλάδα, σήμερα, η ομοφυλοφιλία μπορεί να μην είναι ποινικό αδίκημα αλλά το κοινωνικό στίγμα,  είναι ακόμη τεράστιο, για τους μη επώνυμους, τους οποίους οδηγεί μέχρι την αυτοκτονία.  

397. Το θέατρο στο ραδιόφωνο

       Μία από τις μαγείες του θεάτρου είναι ότι βάζει συχνά τον θεατή να συμμετέχει ενεργά στην παράσταση, με εργαλείο την φαντασία του. Για παράδειγμα, αν ο ηθοποιός χαράξει με κιμωλία ένα κύκλο γύρω του και ισχυριστεί ότι βρίσκεται μέσα στη φυλακή, μπορεί να παίξει το ρόλο του φυλακισμένου χωρίς το έργο να χάσει τίποτε από την ουσία του, αφού τα σκηνικά δημιουργούνται στην φαντασία του θεατή. Ο Κάρολος Κουν είχε πει πως «με έναν ηθοποιό και μια καρέκλα κάνουμε θέατρο».
Η μέθεξη στο θέατρο γίνεται με την συμμετοχή δύο από τις αισθήσεις μας: την όραση και την ακοή. Και όμως! Η μαγεία του θεάτρου κάνει και εδώ μια υπέρβαση. Μπορεί να αφαιρέσει την ακοή και να αφήσει μόνο την όραση. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα κατά 50% στο «Τα παιδιά ενός κατώτερου θεού», στο οποίο η πρωταγωνίστρια είναι άλαλη,  (τελευταία εμφάνιση της Έλλης Λαμπέτη, το είδα και αργότερα με την Πέγκυ Τρικαλιώτη) και κατά 100% στο «Wunschkonzert», του Φραντς Ξάβιερ Κρετζ, (ανέβηκε το 2010, στο Από Μηχανής Θέατρο, σε εξαιρετική σκηνοθεσία Ζωής Χατζηαντωνίου και ερμηνεία Δέσποινας Κούρτη, η οποία επί 70 λεπτά εκινείτο αμίλητη στη σκηνή, κρατώντας αδιάπτωτο το ενδιαφέρον των θεατών).
Η μαγεία του θεάτρου όμως μπορεί να επιτύχει και το αντίθετο: να αφαιρέσει την όραση και να αφήσει την ακοή. Αυτό ακριβώς συμβαίνει με το θέατρο στο ραδιόφωνο. Ο Όρσον Ουέλες τρομοκράτησε το 1937 όλη την Αμερική στην ιστορική, ραδιοφωνική εκπομπή του με την εισβολή των Αρειανών. Ήταν τόσο πειστικός που οι ακροατές το εξέλαβαν για πραγματικότητα.
Για να μην πάμε όμως τόσο μακριά στον χώρο και στον χρόνο, στον τόπο μας υπάρχουν, ευτυχώς, ραδιοφωνικές εκπομπές που παρουσιάζουν γνωστά θεατρικά έργα προσαρμοσμένα για το ραδιόφωνο ή ηχογραφήσεις θεατρικών παραστάσεων.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία αναγνώστες θυμούνται με νοσταλγία τις εκπομπές αυτές που μεταδίδονταν παλιά από τους κρατικούς ραδιοσταθμούς, τις νυκτερινές ώρες. Γυρίζοντας πίσω, στις δεκαετίες 50 και 60, πριν να εισβάλει η τηλεόραση στη χώρα μας, ο μοναδικός προσιτός, οικονομικά και  γεωγραφικά τρόπος ενημέρωσης και ψυχαγωγίας ήταν το ραδιόφωνο. Μετά τον κάματο της ημέρας, τα φώτα χαμήλωναν και ο ακροατής υποδεχόταν σπίτι τον θίασο της θεατρικής παράστασης. Έργα ποιοτικά, παιγμένα από πρωταγωνιστές του Εθνικού (και όχι μόνο) θεάτρου, σκηνοθετημένα από έμπειρους καλλιτέχνες. Σπουδαία έργα ελλήνων και ξένων συγγραφέων συχνά σε μετάφραση γνωστών λογοτεχνών.
Η μετάδοση θεατρικών παραστάσεων από το ραδιόφωνο συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Όμως, στην εποχή της ταχύτητας που ζούμε, δεν είναι εύκολο να συμπέσουν οι ελεύθερες ώρες μας με τις ραδιοφωνικές μεταδόσεις.
Στο πρόβλημα αυτό, σαν τον από μηχανής θεό της αρχαίας τραγωδίας, έρχεται να δώσει λύση στους λάτρεις του ραδιοφωνικού θεάτρου ένας ελληνικός ιστότοπος (blog). Είναι το www.radio-theatre.blogspot.com, που ανακάλυψα τυχαία πριν από λίγο καιρό και έγινα έκτοτε τακτικός επισκέπτης του. Ο ιστότοπος αυτός κάθε λίγες μέρες παρουσιάζει ένα θεατρικό έργο που μπορεί κανείς να «κατεβάσει» και να αποθηκεύσει στον υπολογιστή του. Από εκεί, με την βοήθεια ακουστικών ή ηχείων το ακούει όποτε θέλει. Μπορεί ακόμη να το αντιγράψει σε USB, σε ipad  ή σε CD  και να το ακούσει με την ησυχία του, ακόμη και οδηγώντας αυτοκίνητο (όπως κάνω εγώ, αξιοποιώντας τον χρόνο μετάβασης προς και από την εργασία μου). Κάθε έργο συνοδεύεται από πολύτιμο πληροφοριακό υλικό, φωτογραφίες και σχόλια.
Τα έργα που παρουσιάζονται έχουν μεταδοθεί κυρίως από το Τρίτο Πρόγραμμα και ξεπερνούν, ως τώρα, τα  360. Το ρεπερτόριο καλύπτει μια μεγάλη γκάμα θεατρικών συγγραφέων, ξένων και Ελλήνων. Παρελαύνει όλη σχεδόν η αφρόκρεμα των Ελλήνων ηθοποιών, παλιών και νεότερων. Ακούγοντάς αυτά τα έργα, οι πρεσβύτεροι ξαναβρίσκουν έναν αγαπημένο φίλο από τα παλιά, και οι νεότεροι μυούνται σε ένα είδος τέχνης που αγνοούν. Μπορούν ακόμη να τα απολαύουν οι ομογενείς μας, στο εξωτερικό, οι ναυτικοί και όλοι οι συνέλληνες απανταχού της γης, δημιουργώντας έναν ακόμη σύνδεσμο με την μάνα πατρίδα.   
Το www.radio-theatre.blogspot.com
προσφέρει ποιοτική  ψυχαγωγία (και με την κυριολεκτική έννοια του όρου), χωρίς κανένα κόστος για τον ακροατή, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό στην οικονομική κρίση που βιώνουμε.

396. Βάλε την ομορφιά στη ζωή σου

            Η οικονομική κρίση που βιώνουμε και που προβλέπεται να διαρκέσει καιρό, φέρνει πλάκωση στην ψυχή. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι η ψεύτικη, όπως αποδείχτηκε, ευημερία, που βιώναμε τόσα χρόνια, μας γέμιζε πάντα ψυχική ευφορία, αλλά αυτό είναι άλλη ιστορία.
           Ένα αντίδοτο στην πλάκωση που λέγαμε προηγουμένως είναι η  ομορφιά. Δεν χρειάζεται να ψάξουμε πολύ για να την βρούμε. Είναι παντού, γύρω μας, μα εμείς δεν την βλέπουμε. Κάθε μορφή τέχνης είναι ομορφιά. Τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, με φτηνό εισιτήριο ή δωρεάν είσοδο, είναι γεμάτα από αυτήν. Οι εκκλησίες μας, οι εικόνες, τα βιτρώ, τα ψηφιδωτά που τις κοσμούν, η αρχιτεκτονική τους. Έναν βιβλίο, ένα ποίημα, μια θεατρική παράσταση.
           Το γλαστράκι στο παραθύρι μας, η παιδική ζωγραφιά,  ένας περίπατος στο δάσος, το αλσάκι της γειτονιάς. Ρώτησαν κάποιον Αθωνίτη μοναχό τι βλέπει κανείς στο Περιβόλι της Παναγίας, αγιοσύνη ή σκάνδαλα. Και ο σοφός γέροντας απάντησε. "Βλέπεις ό,τι είσαι προετοιμασμένος να δεις. Αν αγιοσύνη, βλέπεις αγιοσύνη. Αν σκάνδαλα, βλέπεις σκάνδαλα".  Το ίδιο συμβαίνει με το άλσος ή το δάσος. Μπορείς να δεις τις ακαθαρσίες των σκύλων, τα αφημένα σκουπίδια, τα πεταμένα μπάζα, ή να θαυμάσεις τα δέντρα, τα άνθη, τα σκαθάρια και τις πεταλούδες που φιλοξενούν.  Το ίδιο συμβαίνει με την ζωή. Μπορείς να βλέπεις την μιζέρια, την ασχήμια, την ανθρώπινη κακία, αδιαφορία και εγωισμό. Όμως μπορείς να ξεχωρίσεις τον αλτρουισμό, την ειλικρίνεια, την φιλία, την αγάπη. Κι αυτά ομορφιά είναι. Εμείς επιλέγουμε τι θέλουμε να βλέπουμε. 
            Η φύση  όλη είναι μια ομορφιά. Ο έναστρος ουρανός. Τα γλυπτά που σμιλεύει τον χειμώνα η φύση στα γυμνά κλαριά των δέντρων. Οι βροχοστάλες που κατρακυλούν αργά στο τζάμι. Τα ρυάκια που σχηματίζει η νεροποντή στις παρυφές των δρόμων. Τα πολύκλωνα σχέδια της  αστραπής  στον μολυβί καμβά του ουρανού. Τα σύννεφα που ταξιδεύουν σπρωγμένα από τον άνεμο. Το ήρεμο ηλιοβασίλεμα, το πελώριο φεγγάρι που ανατέλλει, το τραγούδι του τζίτζικα, το ατέλειωτο πηγαινέλα των μυρμηγκιών, τα μάτια των αγαπημένων μας προσώπων, η δροσιά του νερού όταν διψάμε, το σπουργίτι που πίνει νερό από την λακκούβα του δρόμου, οι αυλακιές της προπέλας που οργώνει την θάλασσα, τα ασημένια φύλλα της ελιάς στο απέναντι πεζοδρόμιο. Όλα αυτά τα κοιτάμε, τα προσπερνάμε  μα δεν τα βλέπουμε.
            Ομορφιά είναι ολόκληρος ο κόσμος. Κόσμος σημαίνει κόσμημα και ονομάστηκε έτσι, όχι τυχαία, αλλά ακριβώς επειδή είναι όμορφος.  
            Η συνειδητή απόλαυση της ομορφιάς έχει δύο πλεονεκτήματα: γλυκαίνει την ψυχή και είναι δωρεάν. Είναι το νερό στο παγούρι για να διασχίσουμε την οικονομική έρημο στην οποία μπήκαμε.  Όμως η κρίση κάποτε θα περάσει. Πέρα μακριά, πίσω από εκείνους τους αμμόλοφους,  μάς περιμένει το πράσινο λιβάδι. Εκεί θα ξαποστάσουμε και θα χτίσουμε μια νέα ζωή, δίχως τα σφάλματα του παρελθόντος.  
(Εικονίζεται το έργο μου "Κραυγή" από την συλλογή "Εργαλεία")

395. Υποκοριστικά με φαντασία

      Είναι αλήθεια ότι τα γυναικεία ονόματα περιλαμβάνουν περισσότερα περίεργα ονόματα από τα ανδρικά, όπως Υπακοή, Γευσώ, Επιστήμη, κλπ. Πρέπει να είναι κανείς πολύ ευφάνταστος για να εφεύρει εδώ κάποιο σχετικό υποκοριστικό. Γνωρίζω μια Λόκρη (Λαοκρατία) και μια Νία (Δημοσθενία). Η Μάρμω (Ειμαρμένη) είναι πασίγνωστη αφού έτσι ονομαζόταν η ηρωίδα τηλεοπτικής σειράς. Διάσημη και η βουκολική Γκόλφω (Εγκολπία).
      Υπάρχει όμως και ένας άλλος, πιο απλός και αποτελεσματικός τρόπος, που μπορεί να καλύψει όχι μόνο τα περίεργα αλλά όλα τα ονόματα. Να χρησιμοποιήσει για υποκοριστικό ένα άλλο, εντελώς άσχετο όνομα, που του αρέσει, κι ας μην έχει ηχητική συνάφεια με το βαφτιστικό. Γνωρίζω δύο τέτοιες πραγματικές περιπτώσεις. Την Χαρίκλεια που έγινε Ιλόνα και την Υπατία που μεταμορφώθηκε σε Τιτίκα. Σημειωτέον ότι η ομώνυμη ηρωίδα των "Αθλίων" στο Γαλλικό κείμενο ονομάζεται Euphrasie που η μητέρα της, η Φαντίνα, την λέει Cossete (πραγματάκι). Ο πρώτος μεταφραστής του μυθιστορήματος στα Ελληνικά, αυθαιρετώντας, την βάφτισε Τιτίκα, όνομα το οποίο διατήρησαν όλοι οι επόμενοι μεταφραστές.  
Στα γυναικείο κόσμο, όπου επικρατεί το χαρίεν, γίνονται αποδεκτές τέτοιες  μεταλλαγές ονομάτων. Αυτό δεν σημαίνει ότι αποκλείονται στους άνδρες. Για παράδειγμα, ο φίλος μου, ο Τριαντάφυλλος, απεχθανόταν το όνομά του. Δοκίμασε το "Λάκης" αλλά ούτε με αυτό έμεινε ικανοποιημένος. Στην φοιτητοπαρέα μας, κάποιος τον είπε "Τσάρλι". Του άρεσε και το καθιέρωσε.  Έκτοτε όλοι Τσάρλι τον λέμε, ακόμη και η γυναίκα του. Βεβαίως, οι άνδρες διαθέτουν τον Άκη, ένα όνομα-πασπαρτού, που καλύπτει απαξάπαντα τα ανδρικά ονόματα. Από τον Ανανία μέχρι τον…Τσοχατζόπουλο!

(Εικονίζεται η Υπατία (370-415 μ.Χ.), νεοπλατωνικη φιλόσοφος, αστρονόμος και μαθηματικός)

394. Πεφταστέρια και αράχνες


Και, ξαφνικά, είδα κόκκινες φλογίτσες να διασχίζουν σαν αστραπή τις παρυφές του οπτικού μου πεδίου, στο δεξί μάτι, και να εξαφανίζονται. Ωραία, θα έχουμε και ιδιωτικά πεφταστέρια,  σκέφτηκα, κι έκανα μιαν ευχή.  Οι μίνι διάττοντες  συνέχισαν την εμφανισή τους, που κρατούσαν κλάσμα δευτερολέπτου, ατομικά  ή σε ομάδες, με πορεία δεικτών ωρολογίου (clock wise, που λένε οι Εγγλέζοι) ή σε αντίστροφη (anti-clock wise, που ξαναλένε οι ίδιοι). Ομολογώ ότι το διασκέδασα. Έκλεισα το φως, έκλεισα τα μάτια και κάθισα στο σκοτάδι να απολαύσω καλλίτερα το θέαμα. Μέχρι που με πήρε ο ύπνος.  
Την άλλη μέρα το πρωί, οι φλογίτσες εξαφανίστηκαν. Όμως ένα άλλο φαινόμενο ήλθε να μου προσφέρει δωρεάν θέαμα. Μια μαυρωπή σκιά, σαν αράχνη με ακανόνιστο, ρευστό σώμα κινιόταν μέσα στο οπτικό μου πεδίο, κάθε φορά που κινούσα τον βολβό του δεξιού μου ματιού. Περίφημα, σκέφτηκα, θα έχουμε και γιώτα-χι θέατρο σκιών, όπου θα είμαι ταυτόχρονα ο καραγκιοζοπαίχτης και ο μοναδικός θεατής.
Άρχισα, λοιπόν, την παράσταση. Έστρεφα το βλέμμα μου με απότομες ή ήπιες κινήσεις αριστερά-δεξιά ή πάνω κάτω και παρατηρούσα την σκιά να αλλάζει  σχήμα και να κινείται σαν να έπλεε σε ζελέ. Μόλις έκλεινα το δεξί μάτι το θέαμα εξαφανιζόταν αφού το οπτικό πεδίο του αριστερού ήταν πεντακάθαρο.
Κάποια στιγμή βαρέθηκα αυτό το παιχνίδι και είπα να το σταματήσω.  Η «αράχνη» όμως είχε διαφορετική άποψη. Συνέχιζε το βιολί της, παρά την θέλησή μου. Άρχισε να γίνεται ενοχλητική. Ευτυχώς, όταν η προσοχή μου ήταν στραμμένη σε κάτι που έκανα ή παρατηρούσα, ξεχνούσα την ύπαρξή της. Ύστερα όμως, τσουπ, πάλι εκεί.
«Αποκόλληση υαλοειδούς, τα κλασικά συμπτώματα» απεφάνθη ο οφθαλμίατρος. «Συμβαίνει στους μεσήλικες και μάλιστα στους μύωπες. Θα περάσει μόνο του σε λίγες εβδομάδες».
Γιατρέ μου, καλά το «λίγες εβδομάδες», θα κάνω υπομονή. Καλά το «μύωπες», αφού ανήκω σ' αυτούς. Αλλά εκείνο το  «μεσήλικες» ήταν απαραίτητο, γιατρέ μου; Πολύ με πλήγωσε. Για να το ξεπεράσω, άρχισα πάλι το θέατρο σκιών. Για απόψε το βράδυ ετοίμασα την παράσταση «η μαύρη αράχνη στο χορό της κοιλιάς». Λυπάμαι που δεν μπορώ να σας προσκαλέσω να την δείτε κι εσείς…

393. Το παλιό μπακάλικο (5/5)


           Όσα μπακάλικα διέθεταν υπόγειο έβαζαν μεγάλα βαρέλια για κρασί ρετσίνα, την βασίλισσα του οίνων. Κάθε Σεπτέμβρη άνοιγαν τα άδεια βαρέλια στο δρόμο και ο μπακαλόγατος χωνόταν μέσα. Με ειδικό εργαλείο έξυνε την επιφάνεια και την έπλενε με το λάστιχο του νερού. Ύστερα ερχόταν ο βαρελάς και ξανάσφιγγε τα σιδερένια στεφάνια βάζοντας ανάμεσά τους ειδικό χόρτο για στεγανοποίηση. Ξανά στο υπόγειο, έτοιμα να δεχτούν τον μούστο της νέας σοδειάς, που ερχόταν με βυτία από τα Μεσόγεια.
            Η κατανάλωση γινόταν σε μια γωνιά του μαγαζιού με  λίγα τραπεζάκια που το καλοκαίρι έβγαιναν στο πεζοδρόμιο. Μεζές στη λαδόκολλα, από τα έτοιμα του μπακάλικου: τυράκι, σαλαμάκι, ελίτσες, καμιά κονσέρβα. Βλέπεις οι λάτρεις της ρετσίνας δεν είχαν πολλές απαιτήσεις, βολεύονταν με αυτά.
           Το μπακάλικο της γειτονιάς μου διέθετε ένα ξεχωριστό, μικρό χώρο για αυτοσχέδια ταβέρνα. Μια επιγραφή, διακοσμημένη με κλαδιά αμπελιού, έγραφε το στιχάκι: «Εκ της αμπέλου τον καρπόν / βγαίνει ετούτο το ποτόν / όποιος το πίνει αντρειώνει / κι όποιος δεν το πίνει μετανιώνει». Μια άλλη όμως δίπλα προειδοποιούσε: «Το πρώτο (εννοείται ποτήρι) φέρνει δύναμη, / το δεύτερο υγεία / το τρίτο και το τέταρτο / φέρνουν την ευτυχία / το πέμπτο φέρνει τον καυγά / το έκτο την αστυνομία».
           Η ρετσίνα πουλιόταν και για το σπίτι.  ΠΩΛΕΙΤΑΙ ΟΙΝΟΣ ΔΙΑ ΟΙΚΙΑΣ πληροφορούσε η σχετική επιγραφή. Οι πελάτες έρχονταν με το μπουκάλι τους και το γέμιζαν εκεί. Έρχονταν συνήθως τα αγόρια της οικογένειας, που τα έστελνε ο πατέρας τους για κρασί.
           Όταν άνοιγαν τα νέα κρασιά κυκλοφορούσε και λίγο κοκκινέλι, που όμως γρήγορα σωζόταν. Βαρελίσιο χύμα κρασί, αρετσίνωτο ή κόκκινο δεν υπήρχε. Σήμερα τα πράγματα έχουν αντιστραφεί. Η πολυτραγουδισμένη, κεχριμπαρένια έχει σχεδόν εξαφανιστεί. Τα σκήπτρα κατέχει το αρετσίνωτο.
          Ο αργός θάνατος των μπακάλικων της γειτονιάς ήλθε με την άφιξη των σούπερ μάρκετ. Ένα-ένα άρχισαν να κλείνουν μη αντέχοντας τον μεγάλο ανταγωνισμό. Σήμερα, αν διασώζεται κάποιο, θεωρείται αξιοθέατο.
            Έτσι όμως χάθηκε η προσωπική επαφή με τον μπακάλη της γειτονιάς σου, που σε ήξερε από μικρό, όπως και όλα τα μέλη της οικογένειάς σου. Τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ είναι ανώνυμα. Μόνος σου, σέρνεις ένα καρότσι και κατεβάζεις κουτιά από τα ράφια. Κι αν ζητήσεις πίστωση στο ταμείο, θα φωνάξουν πάραυτα τον σεκιουριτά να σε πετάξει έξω.
(τέλος)

392. Το παλιό μπακάλικο (4/5)

          
           Στην φτώχεια που έδερνε τον κόσμο τότε, το μπακάλικο εκτελούσε κοινωνικό έργο. Κατ’ αρχήν, κάτω από την ταμπέλα «Τηλέφωνον διά το κοινόν» βρισκόταν η μαύρη τηλεφωνική συσκευή της Ζήμενς. Εξυπηρετούσε τον κόσμο, σε μια εποχή που ελάχιστα σπίτια διέθεταν τηλέφωνο και η αίτηση στον ΟΤΕ σήμαινε πέντε χρόνια αναμονή. Όμως οι πελάτες δέχονταν εκεί τα επείγοντα τηλεφωνήματά τους. Έτρεχε τότε ο παραγιός και φώναζε από την γωνιά: «κυρά Μαρίαααα, τηλέφωνοοοοο!». Το ακόμη πιο σημαντικό κοινωνικό έργο του μπακάλη ήταν ο βερεσές, άνευ τόκου, που έδινε σε όσους πελάτες αντιμετώπιζαν οικονομικό πρόβλημα. Κατέγραφε το χρέος στο μεγάλο βιβλίο του και ενημέρωνε το μικρό βιβλιαράκι που κρατούσε ο πελάτης, το γνωστό «μπακαλοτέφτερο». 
           Αφού τα πάντα πωλούνταν χύμα, βασίλισσα του μπακάλικου ήταν η ζυγαριά με τα δύο μπρούτζινα τάσια. Όλα περνούσαν από πάνω της, ζυγίζονταν και κοστολογούνταν. Άγνωστο το κιλό, κυριαρχούσε η οκά (τουρκιστί okka), που ισοδυναμούσε με 1.282 γραμμάρια και υποδιαιρείτο σε 400 δράμια (dihrem), από όπου και η έκφραση «τα έχει 400», δηλαδή έχει σώας τας φρένας.
           Ο μπακάλης διέθετε τουλάχιστον ένα βοηθό, τον «μπακαλόγατο», με διάσημο εκπρόσωπο τον Ζήκο-Χατζηχρήστο. Όλοι φορούσαν  μπεζ ή μπλε μπλούζα για να μην λερώνουν τα ρούχα τους.
           Η μεγαλύτερη κίνηση στα μπακάλικα γινόταν το Σαββατόβραδο. Στην εβδομάδα των έξι εργασίμων ημερών, οι εργατοϋπάλληλοι  το Σάββατο πληρώνονταν το βδομαδιάτικο και έτρεχαν για τα ψώνια τους. Κάποια μπακάλικα, χωμένα σε γειτονιές, έδιναν κρυφά και  Κυριακή  πρωί, για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους.
(συνεχίζεται)

391. Το παλιό μπακάλικο (3/5)

            
            Να και οι τενεκέδες με ελιές, τουρσιά, ντοματοπολτέ. Οι καρτέλες με τα αυγά, κοινά και «ημέρας», που είχαν ημερομηνία με μπλε στρογγυλή σφραγιδούλα. Στη βιτρίνα του ψυγείου οι μπύρες (μόνο Φιξ, Άλφα και Μάμμος, οι άλλες ήλθαν ααργότερα), οι δίσκοι με το φρέσκο, άσπρο βούτυρο και  την κιτρινωπή μαργαρίνη, τα  κεφάλια κασέρι και κεφαλοτύρι (η γραβιέρα σπάνια) και η φέτα σε βαρέλι και τενεκέ. Ένα κομμάτι τυρί  στο ένα χέρι και μια φέτα  ψωμί στο άλλο ήταν το συνηθισμένο κολατσιό μας που τρώγαμε παίζοντας στην αλάνα.
           Πιο κάτω, οι παιδικές λιχουδιές. Σε ειδικό stand  μεγάλα, τσίγκινα  κουτιά με χύμα μπισκότα Παπαδοπούλου, τετράγωνα (δύο, με λουκούμι στη μέση, έφτιαχναν ζηλευτό σάντουιτς), μακρόστενα (Μιράντα) και στρογγυλά, γεμιστά. Παραδίπλα οι καραμέλες, τυλιγμένες καθεμία σε σελοφάν με εξαίσια χρώματα και σχέδια, σοκολάτες (Παυλίδου και Ίον), λουκούμια, «Θρεψίνη» δηλαδή πολτοποιημένη σταφίδα, νόστιμη και δυναμωτική. Όταν ο γιος μου ήταν μικρός ανακάλυψα σε κάποιο κατάστημα ένα κουτί. Το πήρα φιλοδοξώντας πως θα τον έπειθα να την δοκιμάσει. Το αποτέλεσμα ήταν πως την έφαγα όλη εγώ...  
           Σε κοφίνια οι πατάτες, τα ξερά κρεμμύδια και τα σκόρδα. Για φρέσκα ζαρζαβατικά έπρεπε να πας στον μανάβη.  
           Όπως είπαμε, τα πάντα σχεδόν πωλούνταν χύμα. Εξαίρεση οι κονσέρβες: κορν μπηφ, σαρδέλες (Lucas), πυραμιδωτές στοίβες με συμπυκνωμένο γάλα Νουνού και Βλάχας, σκέτο ή σακχαρούχο που το περιχύναμε στο ψωμί μας για κολατσιό. Σε χάρτινα κουτιά το βούτυρο Κερκύρας με την αγελάδα, το κορν φλάουρ και «ανθός ορύζης Γιώτης» όπως διαφημιζόταν στο ραδιόφωνο. Σε άλλο ράφι πινέζες σε μικρά κουτάκια, βερνίκια Κάμελ για τα παπούτσια, σε διάφορα χρώματα και βούρτσες. Τα μπουκαλάκια με τα αυτογυάλιστα κυκλοφόρησαν μετά το 1970.  Μην ζητήσεις χαρτοπετσέτες, χαρτομάντηλα και χαρτί κουζίνας, θα σε περάσουν για τρελό.  
           Καθένας εύρισκε στο μπακάλικο όλα τα χρειαζούμενα Η  θεοσεβούμενη θυμιατήρια, καρβουνάκια, λιβάνια, φιτιλάκια και λούμινα για το καντήλι, κεριά και λαμπάδες. Ο μαθητής μολύβια, γομολάστιχες, στυλό και τετράδια αλλά και χόρτο καλαθοπλεκτικής και σχέδια ξυλοκοπτικής για το μάθημα της χειροτεχνίας. Η μοδίστρα καρφίτσες (μπηγμένες σε κίτρινο γλασέ χαρτί), βελόνες, παραμάνες, κόπιτσες, ξύλινες κουβαρίστρες και χάρτινα μασουράκια. 
           Τι να πρωτοθυμηθείς από τα μύρια πράγματα («κωδικούς» τα λένε σήμερα) που πουλούσε ένα μπακάλικο;  Βαφή αυγών σε σκόνη για το Πάσχα. Σήτες για κοσκίνισμα του αλευριού (χύμα στο τσουβάλι μπορεί να εισχωρούσαν διάφορα ξένα σώματα). Χάρτινες διακοσμητικές ταινίες με σχέδια σε απαλά χρώματα που στόλιζαν τις  πιατοθήκες και τα ράφια. Βρήκα τις προάλλες σε παλαιοπωλείο ένα μάτσο από δαύτες και τις αγόρασα, γιατί μου θύμισαν τα παιδικά μου χρόνια.
(συνεχίζεται)