Φίλε επισκέπτη,

Καλωσόρισες στο ιστολόγιό μου .

Είμαι ο Άρης Γαβριηλίδης γεννημένος το 1948 στον Πειραιά. Σπούδασα οικονομικά στην Νομική Αθηνών και σταδιοδρόμησα ως διευθυντικό στέλεχος σε ναυτιλιακές τράπεζες και επιχειρήσεις. Τώρα ασχολούμαι αποκλειστικά με τις δύο παλιές μου αγάπες: τη συγγραφή βιβλίων και την μικρογλυπτική (readymade, assemblance art)

Εδώ καταγράφω όσες από τις σκέψεις μου θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο να δημοσιευτούν. Εκθέτω επίσης φωτογραφίες από τα τεχνουργήματά μου, παρμένες από την "γκαλερί" της προσωπικής μου ιστοσελίδας: http://www.arisgavriilidis.gr/

Διευκρίνιση: ο τίτλος του blog, Aris-tourgimata, δεν οφείλεται σε οίηση αλλά σε λογοπαίγνιο: συνδυάζει το όνομά μου (Άρης) με τα δημι-ουργήματά μου (σκέψεις και τεχνουργήματα).

Φίλε επισκέπτη, ελπίζω να βρεις το ιστολόγιό μου ενδιαφέρον. Το σχόλιά σου ευπρόσδεκτα.

Σε περιμένω και:

Στην ιστοσελίδα μου: http://arisgavriilidis.gr/
στο Facebook: Aris Gavriilidis
στο Twitter: @agavriel1

EMAIL

67. ΤΟ ΑΡΩΜΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ


ΤΟ ΑΡΩΜΑ ΤΟΥ ΡΟΔΟΥ
(Assembling art)

Ο τρίφτης κουζίνας για κυδώνι γλυκό,
ιδανικό ανθοδοχείο για τριαντάφυλλο,
έστω τεχνητό...

66. Οι κύκλοι των γνωστών μου

Σε κάθε φάση της ζωής μου ο κύκλος των γνωστών μου διευρυνόταν.
Στο νήπιο, περιοριζόταν στην οικογένεια και συγγενείς.
Στο δημοτικό, μπήκαν οι συμμαθητές και φίλοι της γειτονιάς.
Στο γυμνάσιο, προστέθηκαν οι συμμαθητές από τα Αγγλικά, ενώ στο λύκειο, από το φροντιστήριο για τις εισαγωγικές.
Στο πανεπιστήμιο, οι συμφοιτητές και οι προσωπικοί φίλοι.
Στο στρατό, οι συνάδελφοι. Στους  επαγγελματικούς χώρους, οι συνάδελφοι, συνεργάτες και πελάτες.
Οι εκάστοτε γείτονες. Το σόι της γυναίκας μου. Οι νέοι φίλοι από τον ροταριανό όμιλο.  
     
Είναι ωραίο να κάνεις νέες γνωριμίες. Είναι σαν να ταξιδεύεις και να γνωρίζεις ξένους τόπους.

Στην ηλικία μου, τα περιθώρια στενεύουν. Ίσως ο τελευταίος κύκλος γνωριμιών μου να είναι σε κάποιον οίκο ευγηρίας…

65. Θα τον ξανάκανες φίλο;

Ο πυρήνας του φιλικού μας κύκλου αποτελείται από παιδικούς ή εφηβικούς φίλους.

Η συνεκτική ουσία που συνδέει και διατηρεί τις φιλίες αυτές είναι η αμοιβαία εμπιστοσύνη, οι κοινές εμπειρίες και αναμνήσεις, η συνήθεια και η ανοχή στις παραξενιές και στα ελαττώματά του άλλου.

Αλήθεια, αν υποθέσουμε ότι τους συγκεκριμένους παιδικούς φίλους δεν τους ξέραμε από το παρελθόν αλλά τους γνωρίζουμε τώρα πόσους από αυτούς θα εγκρίναμε για φίλους;  Να μια δύσκολη ερώτηση…

64. Σχέση θρησκείας με μυθιστόρημα

Κατά τούτο μοιάζει μια θρησκεία με ένα μυθιστόρημα: και τα δύο ξεκινούν από μια κεντρική ιδέα, ένα πυρήνα, ένα γεγονός, γύρω από τον οποίο κτίζεται ένα ολόκληρο οικοδόμημα.

Tο μυθιστόρημα το γράφει ένας και σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ενώ την θρησκεία πολλοί και διηνεκώς.
     
Αυτή την άποψη μπορεί να την υιοθετήσει ο κάθε κάτοικος του πλανήτη, αρκεί η αναφερόμενη θρησκεία να μην είναι η δική του αλλά αυτή που ασπάζονται οι άλλοι… 

63. H χωρίστρα του Μεγαλέξαντρου

Η ευρύτητα του μετώπου κομψής βουλευτίνας υπερτονίζεται από το χτένισμα των μακριών, ξανθών μαλλιών της «όλα προς τα πίσω». Κι όμως, δυο φράντζες θα μίκραιναν το μέτωπο και θα του έδιναν χάρη.  

Η ίδια και οι σύμβουλοί της το ξέρουν αυτό. Όμως, θυσιάζουν την κομψότητα στην πολιτική σκοπιμότητα. Εξηγούμαι:

Το χτένισμα προς τα πίσω, και στα δύο φύλα, δίνει την εντύπωση δυναμικού χαρακτήρα. Ίσως παραπέμπει συνειρμικά στην χαίτη του λιονταριού. Φανταστείτε, ας πούμε, τον Μεγαλέξανδρο με χωρίστρα.  Θα φαινόταν γελοίος.

Η χωρίστρα προσδίδει ευγένεια, χάρη αλλά όχι δυναμισμό. Ο Κάρολος της Αγγλίας αλλά και ο παρ’ ημίν τέως, δείχνουν την αριστοκρατική τους καταγωγή με την χωρίστρα τους.

Μια χωρίστρα με τα μαλλιά λοξώς κάτω και πίσω συνδυάζουν και τα δύο. Παράδειγμα, οι παλιοί αστέρες του Χόλιγουντ  Κλαρκ Γκέιμπλ και Κάρι Γκραντ.

Στην εποχή μας κυριαρχεί το ανδρικό ξυρισμένο κεφάλι με άλλη σκοπιμότητα: δίνει την ψευδαίσθηση στον κάτοχο του κεφαλιού ότι έτσι εξαφανίζει την φαλάκρα του.  Θυμηθείτε, μόλις ανακαλυφθεί το φάρμακο της φαλάκρας, όλοι οι άνδρες θα γίνουν «καρηκομόωντες Αχαιοί»…



62. Αιωνόβιος Μαραθωνοδρόμος

Τα δεινά του γήρατος είναι η καλλίτερη ψυχολογική προετοιμασία για  να αντιμετωπίσουμε τον θάνατο.

Πολύ ευκολότερα ένας καταβεβλημένος ενενηκοντούτης θα δεχόταν τον θάνατο παρά ένας ευσταλής και αγέραστος συνομίληκός του, που θα είχε πιει το «μαγικό φίλτρο της νιότης». 

61. ΑΥΓΑ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΚΑΥΓΑ

Αυγά μετά από καυγά

Όταν τα αυγά έχουν χιούμορ...

Η λευκή σιλικόνη που γεμίζει το κέλυφος των αυγών σου δίνει την ψευδαίσθηση ότι είναι το ασπράδι τους.

(Από την συλλογή μου "Σιγά τ' αυγά!")

60. Ο καλλίτερος φίλος

Ο καλλίτερος φίλος,
ο εαυτός σου,
εκτός κι αν πρόλαβες
εχθρό σου να τον κάνεις.



(Από την ποιητική συλλογή μου "Μονολοτυλήδονα") 

59. Από το κακό όνειρο, στην πραγματικότητα

Μια μοναδική απόλαυση που δίνει το κρεβάτι είναι όταν ξυπνάς από ένα κακό όνειρο και μεταφέρεσαι, ακαριαία, από τον εφιαλτικό τόπο, στην ασφάλεια και την θαλπωρή του.
     
Μιλώντας για κρεβάτι, ας θυμηθούμε ότι είναι το μέρος που:
·         περνάμε το ένα τρίτο της ζωής μας, κοιμώμενοι. 
·         κάνουμε σεξ (η τάδε κάνει «καλό κρεβάτι», αλλά ποτέ ο τάδε).
·         σπέρνουμε τα παιδιά μας (συνήθως...).
·         γεννάμε τα παιδιά μας.
·         ξεκουραζόμαστε διαβάζοντας ("bed time stories") ή βλέποντας τηλεόραση.
·         ξαπλώνουμε όταν είμαστε άρρωστοι («το κρεβάτι του πόνου»).
·         πεθαίνουμε. Tο να πεθάνει κάποιος στο κρεβάτι θεωρείται τυχερός, αφού δεν πήγε από ατύχημα ή βίαιο θάνατο.  Χαριτολογώντας, ο Μαρκ Τουαίν είχε πει πως το πιο επικίνδυνο μέρος του κόσμου είναι το…κρεβάτι, αφού εκεί πεθαίνουν οι περισσότεροι άνθρωποι!

Κοντολογίς, το κρεβάτι είναι το πιο σημαντικό έπιπλο της ζωής μας, σπουδαιότερο κι από το τραπέζι.

58. Είμαστε οι θείοι

Όταν ήμασταν μικροί, οι θείοι και οι θείες έπαιζαν σημαντικό ρόλο στη ζωή μας, ίσως τον σημαντικότερο μετά τους γονείς. 

Μεγαλώνοντας εμείς, οι περισσότεροι θείοι πέθαιναν από γηρατειά. Όμως παρέμεναν ως σημείο αναφοράς στη μνήμη μας.

Εδώ και χρόνια, τον ρόλο των θείων τον παίζουμε εμείς, αναφορικά με τα ανίψια μας. 

57. Το κλειδί της ευτυχίας

Όλοι ξέρουμε τι πρέπει να κάνουμε για να ευτυχήσουμε. Στις κηδείες επαναλαμβάνουμε πόσο μάταιες είναι οι μικροκακίες μας και σε επίσκεψη σε άρρωστο φίλο, ανακαλύπτουμε ξαφνικά πόσο σημαντική είναι η υγεία. 

Το μυστικό της ευτυχίας είναι να αρκούμεθα σε αυτά που έχουμε και να τα απολαμβάνουμε. Όλοι το ξέρουμε αλλά δεν το εφαρμόζουμε.

Επομένως, το κλειδί της ευτυχίας δεν είναι οι πρόσθετες γνώσεις. Είναι να εφαρμόσουμε τις γνώσεις που έχουμε ήδη. 

Θυμίζει το γνωστό απόφθεγμα του Εμμανουήλ Ροΐδη: «δεν χρειαζόμαστε παρά ένα νέο νόμο, που θα επιβάλει την εφαρμογή των υφιστάμενων νόμων».

56. Η άγνωστη όμορφη γη

Όσο και να ταξιδέψω, οι ομορφιές που θα δω είναι ελάχιστες σε σύγκριση με τα εκατομμύρια άλλα μέρη του κόσμου, που δεν θα επισκεφθώ.
     
Άρα, ζω και πεθαίνω γνωρίζοντας πως είμαι καταδικασμένος να μη  δω ποτέ τις περισσότερες από τις ομορφιές της γης.

55. Τα παλιά επαγγέλματα ή «πενία τέχνας κατεργάζεται»

Εκεί πίσω στη δεκαετία του ’50, ο κόσμος αγωνιζόταν να επιζήσει ύστερα από τον καταστροφικό πόλεμο και τον εμφύλιο που ακολούθησε.
Τις γειτονιές κατέκλυζαν διάφοροι γυρολόγοι που πουλούσαν τα πάντα: μανάβηδες με το κάρο, ψαράδες με το πανέρι στο κεφάλι, τυροπιτάδες, παγωτατζήδες, παγοπώλες, κουλουράδες, εφημεριδοπώλες, λαχειοπώλες, υαλοπώλες με το κάρο ζεμένο στο γαϊδουράκι «ό,τι πάρεις τρεις (δραχμές), ό,τι διαλέξεις τρεις, όλα τρεις»,  φιστικάδες με το πανεράκι περασμένο στο χέρι που έπαιζαν και μονά-ζυγά, παλιατζήδες που διαλαλούσαν «μια μπουκάλα 12 μανταλάκια», γιαουρτάδες, γαλατάδες, γλυκά του κουταλιού («γλυκά χιώτικα»).
Πλανόδιοι τεχνίτες κουβαλούσαν στην πλάτη τα σύνεργά τους: Ακονιστές ψαλιδιών–μαχαιριών με τον φορητό τροχό στον ώμο,  γανωματήδες με την ειδική γκαζιέρα που έλιωναν το καλάϊ, εμβάπτιζαν τα κουταλοπίρουνα και τα έβγαζαν «ασημένια», παπλωματάδες με το τεράστιο τόξο και την χορδή που αφράτευε το μαλλί των παπλωμάτων, καρεκλάδες με το δίμετρο δεμάτι ψάθας στον ώμο, παπουτσήδες με γεμάτη την τσάντα με τα σύνεργά τους, λούστροι με το κασελάκι, κλπ.
Δεν έλειπαν οι «καλλιτέχνες» του δρόμου: ο γύφτος με την μαϊμού ή την αρκούδα δεμένη από αλυσίδα περασμένη με χαλκά στην μύτη, οι λατερνατζήδες, άλλοι που έκαναν παραστάσεις σε πλατείες με γυμνασμένα σκυλιά, οι «πεχλιβάνηδες» όπως ο Τζίμης ο Τίγρης, ο Σαμψών και ο Αρμάος, που έσκιζαν τράπουλες, έσπαγαν αλυσίδες και λύνονταν από σχοινιά.
Υπήρχαν, τέλος, και οι ζητιάνοι που γύρναγαν από πόρτα σε πόρτα ζητώντας τον οβολό. 
Έτσι, μ’ αυτά και μ’ αυτά, μπόρεσαν και επιβίωσαν από την μιζέρια, ανάστησαν παιδιά που σήμερα είναι οικογενειάρχες με εξοχικό και 4Χ4…

54. ΚΡΙ ΚΡΙ (Assembling art)

ΚΡΙ ΚΡΙ

Η ιδέα γεννήθηκε με τα το κεφάλι του σφυριού που μοιάζει με τραγίσιο. Τέσσερις βίδες για πόδια, κι έτοιμο το κρι-κρι.

Ένα καθώς πρέπει αγρίμι όμως πρέπει να είναι σκαρφαλωμένο κάπου ψηλά. Που; Το παλιό αμόνι του τσαγκάρη έγινε δύσβατη ραχούλα...

53. Τρεις ρώγες

Τρεις ρώγες:
του σταφυλιού,
του δάχτυλου,
του στήθους σου.

(Από την ποιητική μου συλλογή "Μονοκοτυλήδονα")

52. Εγκώμιο κρεβατιού

Ξαπλώνω στο μαλακό μου κρεβάτι. Από κάτω, ένα υψηλής τεχνολογίας στρώμα με εκατοντάδες ειδικά ελατήρια ρουφά το σώμα μου, σαν μητρική αγκαλιά. Από επάνω, ένα ελαφρύ αλλά ζεστό πάπλωμα με σκεπάζει μέσα σε θαλπωρή. Έξω, ο βοριάς μαίνεται, τα ζώα λουφάζουν , κι εγώ λουφάρω στο θαύμα του κρεβατιού μου.

Κι όμως, δεν ήταν πάντα έτσι. Τα πρώτα «κρεβάτια» των ανθρωπιδών ήσαν  πάνω στα δέντρα. Ύστερα στο χώμα, κάτω από φυλλωσιές, σε σπηλιές και σε πρόχειρα καταλύματα, πάνω σε ξερά κλαδιά και φύλλα. Πολύ αργότερα σε τάβλες και αχυρόστρωμα.

Στο πρόσφατο παρελθόν, τα κλεφτόπουλα, σύμφωνα με το δημοτικό τραγούδι «στρώμα έχουνε τη μαύρη γη, προσκέφαλο λιθάρι και για πανωσκεπάσματα του φεγγαριού τη λάμψη».

Ενώ απολαμβάνω με ηδονή το θάλπος του κρεβατιού μου, άλλοι κοιμούνται σε παγκάκι, άλλοι σε χαρτόκουτες στο πεζοδρόμιο ή σε παλιά βαγόνια. Αλλά κι εγώ έχω κοιμηθεί, μικρός, σε στρίποδο με τάβλες και αχυρόστρωμα (τι ωραία που μύριζε…), στο περιβόλι του θείου μου, σε ράντζο χωρίς στρώμα, στην παιδική κατασκήνωση, και στις ξεσκονιζόμενες αλλά ουδέποτε πλενόμενες κουβέρτες, στο στρατό.

Καληνύχτα σας…

51. Πορνογραφική κατανάλωση εικόνας

Στο παρελθόν κυριαρχούσαν ο μαυρόασπρες φωτογραφίες, οι έγχρωμες σπάνιζαν. Το ίδιο και στο σινεμά.

Σιγά-σιγά, το χρώμα μπήκε στη ζωή μας. Με τον έγχρωμο κινηματογράφο, τα μαυρόασπρα φιλμ σπάνιζαν πια και απευθύνονταν σε σινεφίλ. Οι φωτογραφίες στις εφημερίδες και η τηλεόραση πήραν χρώμα. Η έγχρωμη, κινούμενη εικόνα εισέβαλε στη ζωή μας κι έγινε παντοδύναμη.

Έτσι φτάσαμε σήμερα να ζούμε με την εικόνα.
Τα life style περιοδικά πουλάνε εικόνες των «επωνύμων», μικρών και μεγάλων.
Η πολιτική έγινε τηλεοπτική εικόνα. Κανείς δεν ακούει τι λένε οι πολιτικοί στις συνεντεύξεις και στις τηλεμαχίες. Όλοι βλέπουν κινήσεις και ντύσιμο.
Το πλήθος των βιβλίων μαγειρικής πουλάνε στην πραγματικότητα εικόνες λαχταριστών πιάτων. Κανείς δεν μπαίνει στον κόπο να δοκιμάσει τις συνταγές.  Ο Μαμαλάκης, ο Παρλιάρος και η Βέφα απογειώθηκαν όταν βγήκαν στην τηλεόραση και πούλησαν κινούμενη εικόνα.

Αυτή η υποκατάσταση του πραγματικού με το είδωλό του, την εικόνα του, δεν διαφέρει από την πορνογραφία. Κι εκεί, λατρεύεται και καταναλίσκεται η εικόνα, όχι η πραγματικότητα.

50. Γενάρχης

Ο κάθε άνθρωπος είναι ο γενάρχης όλων των απογόνων του.

(Εικονίζεταο το έργο μου "Αδάμ & Εύα" από την συλλογή "Μπουκάλια")

49. Η Ελλάδα ως ξενιτιά

«Σαν απόκληρος γυρίζω / στην κακούργα ξενιτιά / περιπλανώμενος, δυστυχισμένος / μακριά απ’ της μάνας μου / την αγκαλιά» λέει το τραγούδι του Τσιτσάνη.

Ως τώρα, λέγοντας ξενιτιά, εννοούσαμε οποιαδήποτε άλλη χώρα εκτός από την Ελλάδα.

Δεν έχουμε ακόμη καταλάβει, ότι, αυτό ακριβώς το τραγούδι, μπορεί κάλλιστα να αναφέρεται και στην Ελλάδα, όταν τραγουδιέται από μετανάστες που ζουν εδώ.

48. ΙΟΥΔΑΣ

ΙΟΥΔΑΣ

Με μπόλικη δόση φαντασίας, το παλιό κλειδί του κελαριού μοιάζει με άνθρωπο.
Προσθέτοντας λίγο σπάγκο-σχοινί έχουμε ένα κρεμασμένο άνθρωπο.
Από που όμως κρέμεται; Η σέγα ξυλοκοπτικής που είχα από το δημοτικό, έγινε το κατάλληλο ικρίωμα.
Ποιος είναι αυτός; Μα, υπάρχει πιο διάσημος κρεμασμένος από τον Ιούδα;

(Σσσσσσς...μην ξεχνάτε: στο σπίτι του κρεμασμένου δεν μιλάμε για σχοινί...)

47. O καλλωπισμός πριν από την μάχη

Οσάκις έχω μια δύσκολη μέρα μπροστά μου, φροντίζω το πρωί να ντύνομαι ωραία.

Αυτό με βοηθά ψυχολογικά. Μου θυμίζει τους αρχαίους Σπαρτιάτες που λούζονταν και καλλωπίζονταν πριν από την μάχη.

46. Φοβάμαι

Τα περισσότερα χρόνια μου τα πέρασα μέσα στον φόβο. Γεννήθηκα όταν ο πόλεμος και η Γερμανική κατοχή είχαν τελειώσει πριν λίγα χρόνια και ο εμφύλιος πόλεμος έληγε εκείνη την χρονιά.

Η γενιά μου δεν βίωσε αυτούς τους δύο πολέμους, από τους οποίους δεν ξέρω ποιος ήταν ο πιο καταστροφικός. Μεγάλωσε όμως στον απόηχό τους που κυριαρχούσε για πολλά ακόμη χρόνια. Ίσως μέχρι τώρα. (Ένας συμμαθητής, στο δημοτικό, μου έδειξε μαυρόασπρες φωτογραφίες νεκρών που μεταφέρονταν με καρότσια στο νεκροταφείο. Τις είχε τραβήξει ο πατέρας του, γιατρός, στην κατοχή. Η δασκάλα μάς ζήτησε να δηλώσουμε ποια παιδιά θέλανε, αν  γινόταν πόλεμος, να μας πάνε σε ένα μέρος όπου «ούτε τα κανόνια δεν θα ακούγονταν». Κάποιος φωστήρας στο Υπουργείο Παιδείας είχε αυτή την φαεινή ιδέα, αλλά έκτοτε δεν ξαναμίλησε ποτέ κανείς γι’ αυτό).

Το κλίμα φόβου επικρατούσε παντού. Κατ’ αρχήν, ο φόβος της εξουσίας, κυρίως μέσω του χωροφύλακα. (Στο λεωφορείο, ο φίλος μου  ψιθύρισε: «Αυτός εκεί είναι μπάτσος».  Στην στάση που κατεβήκαμε,  μας ακολούθησε ο τύπος και άστραψε, δημοσίως δυο σφαλιάρες στα παιδικά μάγουλα του φίλου μου λέγοντας «να, για να μάθεις να λες “μπάτσος”». Σαββατόβραδο, ενώ ετοιμαζόμασταν για ύπνο, η εξώπορτα σείστηκε από δυνατά χτυπήματα. Ανοίξαμε έντρομοι κι ένας αστυφύλακας μάς είπε αυστηρά ότι, επειδή το σπίτι μας ήταν γωνιακό, έπρεπε να έχουμε όλη την νύχτα αναμμένο το εξωτερικό φως της εξώπορτας! Ευρηματικός τρόπος δημοτικού φωτισμού).

Στις δημόσιες υπηρεσίες, ο πολίτης βρισκόταν στο έλεος του υπάλληλου. Στην αίτηση που  συμπλήρωνε όφειλε να δηλώσει δουλικά την υπέρτατη υποτέλειά του, υπογράφοντας «Ευπειθέστατος ο Αιτών», (το ευπειθείς δεν αρκούσε, έπεφτε λίγο…). Αυτό που για τον ξένο ήταν «εθνικότητα» (nationality), και «πολίτης» (citizen) για τον Έλληνα ήταν «υπηκοότητα», και «υπήκοος» προκειμένου να δηλώσει, και πάλι ταπεινά, υπακοή στο κράτος.    

Η σωματική τιμωρία στο σχολείο, με τον χάρακα του δασκάλου και τα χαστούκια των καθηγητών, ήταν σε ημερησία διάταξη. (Σε συνεστίαση παλιών συμμαθητών, πλησίασα την φιλόλογο της πρώτης γυμνασίου. «Στην δωδεκαετία των μαθητικών μου χρόνων έφαγα μόνο ένα χαστούκι. Φαντάζεστε ποιος μου το έχει δώσει;» την ρώτησα. Κατάλαβε. Σάστισε. Ψέλλισε κάποιες δικαιολογίες για τις συνθήκες εκείνης της εποχής. Η μικρή μου εκδίκηση ύστερα από σαράντα χρόνια).

Ο εξευτελισμός στη εφηβεία συμπληρωνόταν με το υποχρεωτικό, στρατιωτικό κούρεμα, χωρίς ίχνος χωρίστρας. Ο τακτικός έλεγχος του γυμνασιάρχη-μπαμπούλα σε έστελνε στον κουρέα. Στις αίθουσες διδασκαλίας, ο καθημερινός φόβος να «σηκωθείς για μάθημα», τα ξαφνικά, πρόχειρα διαγωνίσματα, οι εξετάσεις του πρώτου εξαμήνου (μέσα στις αποκριές) και του δεύτερου, (τον Ιούνιο), σε όλα τα μαθήματα, σε ολόκληρη την διδαχθείσα ύλη. Αγωνία για τα αποτελέσματα.   

Το ανώμαλο πολιτικό κλίμα στη δεκαετία του εξήντα συντηρούσε ένα γενικότερο φόβο. Κυπριακό, ανένδοτος, αποστασία, δολοφονία Λαμπράκη, απειλή Κρούτσεφ περί βομβαρδισμού της Ακρόπολης, διαφυγή Καραμανλή. Η χούντα ήλθε, σαν επιστέγασμα, στην τελευταία τάξη του λυκείου. Στη διεθνή κονίστρα, ο μόνιμος και πανταχού παρών φόβος για πυρηνικό όλεθρο, μια και ζούσαμε στην  «ισορροπία του τρόμου» ανάμεσα στις δύο μεγάλες δυνάμεις, η αγωνία κορυφώθηκε με την κρίση των πυραύλων της Κούβας, το 1962. 

Στο γυμνάσιο και λύκειο στην πιο τρυφερή ηλικία, αγόρια και κορίτσια χώρια. (Τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, όντας μεικτά, επιτέλεσαν μεγάλο κοινωνικό έργο). Επικοινωνία ανάμεσα στα δύο φύλλα υπό το κράτος του φόβου: φόβος να μην τους δει κανένα μάτι, φόβος για τα αφροδίσια, φόβος για την διατήρηση της παρθενίας, φόβος να μην το μάθει ο αδελφός. (Φίλος μού εξομολογήθηκε πρόσφατα ότι είχε σπάσει στο ξύλο την αδελφή του, μόνο και μόνο επειδή έμαθε ότι συνομιλούσε με νεαρό στον δρόμο. «Τέτοιος βλάκας ήμουν τότε», συμπλήρωσε). 

Φοιτητικά χρόνια μέσα στο φόβο της χούντας. Το πανεπιστήμιο αποστειρωμένο σαν θάλαμος χειρουργείου. Με καρδιοχτύπι ακούγαμε κρυφά Θεοδωράκη. («Νομίζω πως με παρακολουθούν. Λες να με άκουσε κανείς το βράδυ που ακούω Ντόιτσε Βέλλε;» με είχε ρωτήσει  ο φίλος μου, Νίκος Ο.»). Δολοφονία των Κένεντι και του Λούθερ Κινγκ.

Δύο χρόνια στρατιωτικής θητείας, μεσούσης τους χούντας. Εκεί γνώρισα τον ένα από τους δύο φονιάδες, που συνάντησα στη ζωή μου. Ήταν ο αξιωματικός που σκότωσε τον Ελή. (Μέχρι σήμερα, ο μόνιμος εφιάλτης που επανέρχεται κάθε τόσο στα όνειρά μου είναι ότι υπηρετώ, για πολλοστή φορά, την θητεία μου).  

Πολυτεχνείο, χούντα Ιωαννίδη, Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, επιστράτευση, πρόθυρα πολέμου με Τουρκία. Η επάνοδος Καραμανλή άργησε να εξοβελίσει τον φόβο για νέα χούντα, αφού παρέμεναν τα «σταγονίδια».

Στα χρόνια που ακολούθησαν σταθεροποιήθηκε η δημοκρατία στην Ελλάδα, ελέω ΕΟΚ, και κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση. Έτσι εξέλιπαν δύο φόβοι: η τοπική πολιτική αβεβαιότητα και ο πυρηνικός πόλεμος ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις. Τους αντικατέστησαν επαξίως νέοι φόβοι. Επιδημίες (Aids, νόσος των πτηνών, των χοίρων, τρελές αγελάδες, γρίπη Η1Μ1), μόλυνση περιβάλλοντος (αλλαγή κλίματος, τρύπα όζοντος, απειλούμενη έλλειψη νερού), μεταλλαγμένα, επιδρομή Ιράκ στο Κουβέιτ, Ίμια, σεισμοί (Μενίδι), πυρκαγιές (Πάρνηθα, Ηλεία, πλείστες τοπικές), φόβος τσουνάμι στο Αιγαίο, τρομοκρατικές ενέργειες.  Η θρησκεία απαλύνει τον φόβο του θανάτου αλλά προσθέτει άλλους. (Τον θρησκευόμενο τον λέμε «θεοφοβούμενο»).

Ευτυχώς, δεν κατατρύχομαι από πρόσθετους προσωπικούς φόβους, (υψοφοβία, αγοραφοβία, αραχνοφοβία, κλειστοφοβία, αεροπλανοφοβία, κλπ).  

Το αίσθημα ελευθερίας μετά την μεταπολίτευση το πληρώσαμε με την μετεξέλιξη της Ελλάδας σε κράτος ρεμούλας, ασυδοσίας και εικονικής ευημερίας με δανεικά. Τώρα που το μπαλόνι έσκασε, τα ξεπληρώνουμε αναδρομικά, συσωρευτικά, σε σύντομο χρόνο και με βαριά επιτόκια. Έτσι γεννήθηκε ο τελευταίος (και χειρότερος) φόβος, που θα κρατήσει για  χρόνια: ο φόβος για πτώχευση, την τύχη των αποταμιεύσεων, των συντάξεων, της εργασίας, του μέλλοντος των παιδιών μας και της Ελλάδας.     

Άγνωστος γράφει με σπρέι στους τοίχους της Αθήνας: «ΥΠΟΦΕΡΩ…». Εγώ θα έγραφα «ΦΟΒΑΜΑΙ…».

Το ανθρώπινο είδος, από το λυκαυγές του, πορεύεται μέσα στον φόβο (φυσικών φαινομένων, που θεοποιούσε και εξευμένιζε με ανθρωποθυσίες,  σαρκοφάγων ζώων, θεομηνιών, λιμών, λοιμών, πολέμων, δικτατοριών, κλπ). Είναι καταπληκτικό ότι μεγαλουργεί παρά τον φόβο αυτό.

Χρόνια προσπαθούσα να καταλάβω το νόημα του Καζαντζάκειου  «Δεν ελπίζω τίποτα δεν φοβάμαι τίποτα, είμαι ελεύθερος». Τώρα ξέρω.

45. Καιομένη βάτος-βιβλίο

Γράφω ένα κείμενο. Οι σκέψεις, οι ιδέες μου ταξινομούνται και μπαίνουν στη σειρά. Κωδικοποιημένες με μαυρόασπρα σημαδάκια πάνω σε άσπρο χαρτί.

Η γραφή είναι το ηλεκτρονικό modem που κωδικοποιεί τις σκέψεις και τις κάνει σχεδιάκια. Η ανάγνωση τις από-κωδικοποιεί και να τις ξανακάνει σκέψεις. Αν λείψει ο κώδικας το κείμενο μένει άγνωστο, όπως ο Δίσκος της Φαιστού.

Διαβάζω ένα βιβλίο γραμμένο χθες, πέρσι ή πριν από χιλιάδες χρόνια. Οι πάλαι ποτέ καταγεγραμμένες σκέψεις του συγγραφέα αποκωδικοποιούνται και μπαίνουν στο μυαλό μου. Μοιάζουν με κατεψυγμένα ψάρια που αποψύχονται και ξαναγίνονται φρέσκα, έτοιμα για τηγάνι.

Δεν είναι καταπληκτικό; Διαβάζω Κικέρωνα και «συνομιλώ» μαζί του κι ας μας χωρίζουν αιώνες. Τρυπώνω στο μυαλό του και εντρυφώ στις σκέψεις του, σε όσες τουλάχιστον εκείνος έχει επιτρέψει, όταν έγραφε το κείμενό του.

Ο εγκέφαλος του Κικέρωνα, μέσω των γραπτών του, όσο βρισκόταν στη ζωή ήταν ανοιχτό σπουδαστήριο για τους αναγνώστες.

Μετά τον θάνατό του, τίποτε δεν άλλαξε. Οι αναγνώστες από όλο τον κόσμο, του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος θα συχνάζουν πάντοτε εκεί και θα απομυζούν τις σκέψεις του αφήνοντάς τες πάντα ανέπαφες. Απομυζούμενες και μη αναλωνόμενες. Καιομένη και μη κατακαιομένη βάτος.

44. Μαλλιά-φολίδες

Θαυμάζουμε τα ωραία ξανθά (ή μελαχρινά ή καστανά) μακριά (ή κοντά) γυναικεία (ή αντρικά) μαλλιά. Πράγματι στολίζουν ένα ωραίο κεφάλι.

Αν όμως, αντί για τρίχες, το ανθρώπινο είδος είχε λέπια ή φολίδες στο κεφάλι ή ήταν από την φύση του εντελώς φαλακρό, τα πρότυπα της ομορφιάς θα είχανε προσαρμοστεί σε εκείνη την κατάσταση.

Τότε, όπως σε εμάς ένα κεφάλι με λέπια φαίνεται τερατώδες, έτσι και ένα κεφάλι με τρίχες θα φαινόταν εξίσου τερατώδες σε εκείνους τους ανθρώπους. 

Ό,τι ισχύει όμως για τα μαλλιά θα μπορούσε να ισχύσει και για καθένα από τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του ανθρώπινου σώματος.

Επομένως τα κριτήρια του κάλλους δεν είναι αντικειμενικά αλλά προσαρμοζόμενα στις εκάστοτε συνθήκες.

43. Πορνό και λογοτεχνία

Η διαφορά ανάμεσα στην λογοτεχνία και την παραλογοτεχνία είναι παρόμοια με την διαφορά ανάμεσα στις ερωτικές και στις πορνό ταινίες.

Η παραλογοτεχνία και οι ταινίες πορνό βασίζονται αποκλειστικά στη δράση. Η λογοτεχνία και η ερωτική ταινία στην όλη ατμόσφαιρα, στην εμβάθυνση των σκέψεων  και των αισθημάτων των πρωταγωνιστών, στις ωραίες περιγραφές, στους δευτεραγωνιστές κλπ.

42. Ο ΖΥΓΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ

Ο ζυγός της ψυχής
(Assembling art)

Το παλιό κολλητήρι για καλάι, ζυγιασμένο πάνω στον κρίκο του βαριδιού της αρχαίας παλάντζας, δίνει ένα ευχάριστο αισθητικό αποτέλεσμα. Προσθέτοντας μια πεταλούδα, ανάλαφρη σαν την αθώα ψυχή (στην αρχαιότητα, έτσι ονόμαζαν την πεταλούδα) ο ζυγός παραμένει αταλάντευτος...

(Έργο μου από την την συλλογή "Εργαλεία"

41. Η ιδανική ηλικία τελευτής του βίου

Θα ήθελα να πεθάνω 85 χρονών, όντας ακόμη υγιής, πνευματικά και σωματικά. Μετά από αυτή την ηλικία αρχίζει η μεγάλη κατηφόρα. Βεβαίως υπάρχουν ακμαίοι γέροντες που την υπερβαίνουν (Μητσοτάκης, Κριαράς κλπ) αλλά αυτοί είναι η εξαίρεση.

Υ.Γ.: Αν στη ηλικία των 84 ετών αλλάξω γνώμη, μη με παρεξηγήσετε…

40. Η κοινωνική διάσταση του καφέ

 Ο καφές, αναμφισβήτητα, έχει ένα από τα πιο υπέροχα αρώματα του κόσμου. Πέραν όμως της γευστικής και οσφραντικής απόλαυσης, παίζει και ένα σημαντικό κοινωνικό ρόλο:

·        Ο «καφές της παρηγοριάς» μετά τις κηδείες.
·        Πρόσκληση «για καφέ» στο φλερτ.
·        «Κι αυτά για ένα καφέ» το αντίστοιχο του γαλλικού «πουρ πουάρ» («για να πιεις») σε προσφορά φιλοδωρήματος ή λαδώματος.
·        «Να σου πω το φλιτζάνι» στην καφεμαντεία.
·        Η συντροφικότητα και το ζεστό κλίμα που αναδύεται πίνοντας ένα καφέ με ένα φίλο ή με μια παρέα, που δεν μπορεί να αντικαταστεί από άλλα ποτά π.χ. τσάι.
·        Ο καφές «για να πάνε κάτω τα φαρμάκια» ως φάρμακο στην στενοχώρια. 
·        Ο καφές ως «ρουφιάνος» του τσιγάρου.
·        «Ούτε καφέ δεν πρόφτασα να πιω» σε ξαφνική αναχώρηση.
·        To κατεξοχήν κέρασμα επισκέπτη σε γραφεία και γενικά σε επαγγελματική επίσκεψη.
·        Το πρώτο δείγμα φιλοξενίας, σε σπίτια. Ιεραρχικά ακολουθεί: ποτό,  ούζο, κρασί, δείπνο, διανυκτέρευση, φιλοξενία πολλών ημερών.

Αλήθεια, πόσες ερωτικές ιστορίες άρχισαν με «ένα καφέ», πόσοι γάμοι έγιναν, πόσα παιδιά γεννήθηκαν ξεκινώντας από «ένα καφέ»;

39. Αμοιβαία έλξη αντίθετου φύλου

Ενδόμυχα και υποσυνείδητα, η πρώτη αντίδραση σε συνάντηση ανάμεσα σε οποιαδήποτε δύο άτομα αντίθετου φύλου είναι η νοητική διερεύνηση κατά πόσο θα μπορούσαν γίνουν ερωτικοί σύντροφοι. 

Μέσα από αυτή την αυτόματη και αστραπιαία διεργασία ο άλλος περνιέται μέσα από μια σειρά κριτηρίων: επίπεδο ομορφιάς ή ασχήμιας, ηλικία, διαθεσιμότητα, ανταπόκριση, ηθικοί ή κοινωνικοί φραγμοί, εχεμύθεια, διαθεσιμότητα χώρου και χρόνου, αναστολές, φόβοι κλπ.

Μετά από αυτά τα πρώτα κρίσιμα δευτερόλεπτα, ο ένας καταγράφεται στον νου του άλλου εντασσόμενος σε μια από τις κατηγορίες: «όχι», «ναι», «ίσως», «υπό συνθήκες» κλπ. Φυσικά, στην συντριπτική τους πλειοψηφία,  το αποτέλεσμα αυτής της διεργασίας είναι αρνητικό. Σχηματικά, μοιάζει με τα εκατομμύρια των σπερματοζωαρίων που πολιορκούν το ωάριο άλλα ένα μόνο είναι ο νικητής.

Η ρίζα αυτής της διεργασίας είναι η ισχυρή επιθυμία της ζωής να διαιωνίσει το είδος. Αποτέλεσμα είναι όλες οι ερωτικές συνευρέσεις,  από καταβολής κόσμου, με φυσική συνέπεια την ύπαρξη της ανθρωπότητας.

38. Το ρολόι του Χρόνου

Στο γραφείο της κυρίας Ασημίνας, της Διευθύντριας του δημοτικού σχολείου μου, κρεμόταν ένας μεγάλος χάρτης. Παρίστανε  το  έτος, σαν ένα κύκλο χωρισμένο στις εποχές και τους μήνες. Ο Ιανουάριος, θυμάμαι, βρισκόταν στην αρχή του άνω αριστερά τεταρτημόριου, που ήταν ο χειμώνας. Όλος  ο χάρτης ήταν διακοσμημένος με υπέροχες ζωγραφιές

Τόσο πολύ με είχε εντυπωσιάσει αυτή η εικόνα που χαράχτηκε ανεξίτηλα στο παιδικό μυαλό μου. Έκτοτε, η κάθε εποχή και ο κάθε μήνας με παρέπεμπαν στο αντίστοιχο σημείο του κύκλου-έτους. Στη φαντασία μου, κάρφωσα κι ένα περιστρεφόμενο δείκτη στο κέντρο του κύκλου και τον έκανα ρολόι, που σημάδευε το πέρασμα του χρόνου. Όμως, ο δείχτης αυτός, όταν ήμουν παιδί, γύριζε απελπιστικά αργά. Η μια πρωτοχρονιά από την άλλη απείχε έτη φωτός. Όσο περνούσαν τα χρόνια, η ταχύτητα αύξανε. Τώρα στριφογυρνά σαν τρελός. Πότε ήταν η περσινή πρωτοχρονιά; Μόλις χθες!

Τι συμβαίνει λοιπόν; Προφανώς γερνάω και ο υποκειμενικός μου χρόνος επιταχύνεται. Όμως, τι σημαίνει «γερνάω», αφού από την στιγμή που γεννιόμαστε, αρχίζουμε να γερνάμε; Μήπως το γεγονός ότι έχω περάσει το όριο ηλικίας που σημαδεύει την νεότητα; Όμως, ποιο είναι αυτό το όριο, ποιος το καθορίζει και με ποια κριτήρια; Ποτέ δεν έπαψα να αισθάνομαι νέος και το ενδιαφέρον μου για την ζωή παραμένει αμείωτο. Το μόνο που άλλαξε είναι πως έγινα πιο εκλεκτικός, μετατοπίζοντας το κέντρο βάρους από το πιο ποσοτικό στο πιο ποιοτικό.   

Η πείρα μου λέει ότι κάθε ηλικία έχει τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα.  Αν ρωτήσεις κάποιον πόσο χρονών θα ήθελε να ήταν αν μπορούσε να φέρει τον χρόνο πίσω, πιθανότατα θα σου απαντήσει «Είκοσι, αλλά με τα μυαλά που έχω τώρα». Αυτό σημαίνει ότι θέλει να συνδυάσει τα διαφορετικά πλεονεκτήματα δύο διαφορετικών ηλικιών.

Ας συνεχίσω, λοιπόν, να απολαμβάνω όσα μου προσφέρει η ηλικία μου, που είναι, πράγματι,  πολλά. Αρκεί πρώτον, να τα επισημαίνω, δεύτερον, να τα χαίρομαι και τρίτον, να μην τα αφήνω γι’ αργότερα, (που μπορεί να γίνει ποτέ).

ΥΓ. Είμαι ευτυχής, που το τέλος της χρονιάς μού επεφύλασσε μια ευχάριστη έκπληξη. Ενώ, για χρόνια, έψαχνα να βρω ένα χάρτη σαν εκείνο τον παλιό, στο γραφείο της Διευθύντριας, έμαθα τυχαία πως διασώζεται ένας, στο καφενείο του χωριού Λάστα, Αρκαδίας. Παραθέτω την φωτογραφία του, που βρήκα στο διαδίκτυο.