511. Πώς γίνεται και σε τι χρησιμεύει η Αξιολόγηση Προσωπικού;

Τα εργαλεία που διαθέτει το σύγχρονο μάνατζμεντ είναι πολλά. Η αποτελεσματικότητα τους είναι  δοκιμασμένη στην πράξη, με την προϋπόθεση ότι χρησιμοποιούνται σωστά. Διαφορετικά, προσθέτουν ένα ακόμη γρανάζι στην γραφειοκρατία. Εδώ θα μιλήσουμε για το  Δελτίο Αξιολόγησης Προσωπικού (Appraisal report). Είναι προτυπωμένο σε φόρμα, τώρα πια ηλεκτρονική, και χωρίζεται σε δύο κατηγορίες.

Η πρώτη κατηγορία αφορά τους απλούς υπάλληλους των οποίων η απόδοση δεν εξαρτάται από συγκεκριμένους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους αλλά από την διεκπεραίωση συγκεκριμένων γενικών καθηκόντων που καθορίζονται σε ένα άλλο πολύτιμο εργαλείο, στην Περιγραφή Θέσης  (με αυτήν θα ασχοληθούμε στο επόμενο άρθρο μας). Στο Δελτίο παρατίθεται μια σειρά χαρακτηριστικών που καλύπτουν σφαιρικά το προφίλ του υπαλλήλου όπως πρωτοβουλία, ικανότητα έκφρασης, αυτοπεποίθηση, αυτοέλεγχος, συνεργατικότητα, συνέπεια, συμπεριφορά, ενδιαφέρον για την εργασία, ικανότητα διεκπεραίωσης καθηκόντων, ικανότητα εργασίας υπό πιεστικές συνθήκες κλπ. Ο κατάλογος μπορεί να διευρυνθεί ή να περιοριστεί ανάλογα με την πολιτική της εταιρείας ενώ επεξηγηματικές οδηγίες διευκρινίζουν την έννοια των χαρακτηριστικών αυτών.

Ο προϊστάμενος, μία φορά το χρόνο, βαθμολογεί σε μια κλίμακα (π.χ. 1-10) την απόδοση του υπαλλήλου στο καθένα από τα χαρακτηριστικά, που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Στα επόμενα πεδία, επισημάνει περιληπτικά τα ισχυρά στοιχεία του κρινόμενου υπαλλήλου, τα σημεία που χρειάζονται βελτίωση και υποβάλλει προτάσεις με τρόπους  για την βελτίωση (σεμινάριο, καθοδήγηση προϊστάμενου κλπ). Ακολουθεί καλοπροαίρετη συζήτηση με τον κρινόμενο υπάλληλο ο οποίος διαβάζει το δελτίο και προσθέτει τα δικά του σχόλια. Αν δεν συμφωνήσει με κάποια σημεία αισθανόμενος ότι αδικείται, η υπόθεση εξετάζεται από κοινού με τον προϊστάμενο του προϊσταμένου (ο κρίνων κρίνεται). Έτσι αποφεύγονται ενδεχόμενες αυθαιρεσίες ή κακόβουλες κρίσεις του προϊσταμένου. Εννοείται ότι το  Δελτίο Αξιολόγησης του προϊσταμένου θα συντάξει ο δικός του προϊστάμενος μέχρις ότου εξαντληθεί ολόκληρη η ιεραρχία. 

Το δελτίο αξιολόγησης της δεύτερης κατηγορίας έχει άλλη  μορφή και αφορά στελέχη των οποίων η απόδοση εξαρτάται από ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους που προκαθορίστηκαν εγγράφως πριν ένα χρόνο, από κοινού με τον κρινόμενο (management by objectives). Δίπλα σε κάθε τεθέντα στόχο ο προϊστάμενος σημειώνει σε πιο βαθμό ο στόχος επετεύχθη αναφέροντας όμως τους ενδεχόμενους εξωτερικούς παράγοντες που εμπόδισαν μερικώς ή εξ ολοκλήρου την επίτευξη του. Το υπόλοιπο μέρος του δελτίου είναι παρόμοιο με εκείνο της πρώτης κατηγορίας.

Η αξιολόγηση πρέπει να γίνεται αντικειμενικά. Σε κάποιους εργασιακούς χώρους έχει εκπέσει σε μια γραφειοκρατική διαδικασία όπου όλοι οι υπάλληλοι, καλοί και κακοί, βαθμολογούνται με άριστα, για διάφορους λόγους, οπότε στην πράξη ακυρώνεται.

Σκοπός της αξιολόγησης δεν είναι η τιμωρία ή η υποβάθμιση του κρινόμενου. Εξυπηρετεί τέσσερις άλλους σκοπούς. Ο πρώτος είναι η ηθική ικανοποίηση του υπαλλήλου ότι οι κόποι και τα προσόντα του αναγνωρίζονται, και μάλιστα εγγράφως, από τον εργοδότη του. Όλοι έχουν ανάγκη από ένα επιδοκιμαστικό χτύπημα στην πλάτη (every body needs a pet on his back). O δεύτερος είναι η επισήμανση των σημείων που χρειάζεται βελτίωση, αφού κανείς δεν είναι τέλειος. Θυμάμαι κάποτε που ο προϊστάμενός μου είχε επισημάνει ένα τέτοιο σημείο για μένα και του αντέτεινα "μα και εσύ το ίδιο κάνεις" για να εισπράξω την απάντηση "ναι, αλλά τώρα συζητάμε την δική σου αξιολόγηση, όχι την δική μου"!  Ο τρίτος είναι ότι κάνει, κατά το δυνατόν, δίκαιο το σύστημα ανταμοιβών (αύξηση του μισθού, προαγωγή). Και ο τέταρτος, θεμελιώνει την αξιοκρατία μέσω της οποίας αυξάνεται η παραγωγικότητα και η ανάπτυξη. Για αυτούς τους λόγους είναι αδιανόητη η πρακτική που ακολουθείται από κάποιους εργοδότες να κρατούν μυστική από τον κρινόμενο την αξιολόγησή του.

Κοντολογίς, εφόσον εφαρμόζεται σωστά, η αξιολόγηση προσφέρει μόνο πλεονεκτήματα στον εργαζόμενο και στον εργοδότη.

(Από την στήλη μου "Εμπειρικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο διαδικτυακό περιοδικό Flow Magazine": 

http://www.flowmagazine.gr/article/view/pos_ginetai_kai_se_ti_xrisimeuei_i_aksiologisi_prosopikou)