525. Επενδύοντας στο άγνωστο: σίγουροι τρόποι να χάσετε τα λεφτά σας

Σε  εμάς, τους Έλληνες, αρέσει η περιπέτεια και μπροστά στο κέρδος, είμαστε πρόθυμοι να αναλάβουμε κινδύνους. Το πρόβλημα αρχίζει  από την στιγμή που ανοιγόμαστε σε άγνωστα νερά και επενδύουμε τα χρήματά μας σε προϊόντα ή δουλειές που δεν γνωρίζουμε. Εκεί χάνουμε τα λεφτά μας. Ας αναφέρω μερικά παραδείγματα:

Οι τράπεζες, για να κερδίσουν περισσότερα μάς πείθουν να αγοράσουμε διάφορα, φαινομενικά απλά, στην πραγματικότητα πολύπλοκα, τραπεζικά  προϊόντα, τα παράγωγα (derivatives). Τα πλασάρουν παραπειστικά σαν "έξυπνες τοποθετήσεις". Το αποτέλεσμα είναι ότι ο επενδυτής χωρίς να το αντιλαμβάνεται, βάζει ένα στοίχημα για την μελλοντική κίνηση ενός μεταβλητού οικονομικού μεγέθους. Π.χ. αν ανέβει το επιτόκιο του Χ νομίσματος θα κερδίσει, αν πέσει θα χάσει. Μα, είναι δυνατόν ένας γιατρός, δικηγόρος, αστυνομικός ή συνταξιούχος, άσχετος με την αγορά συναλλάγματος, πολύπλοκη και για ειδικούς, να ποντάρει στα τυφλά για πράγματα που αγνοεί; Ας πάει στο καζίνο, εκεί τουλάχιστον θα καταλαβαίνει τι κάνει.

Για λόγους αταβιστικούς ίσως, το όνειρο κάθε Έλληνα είναι να γίνει εφοπλιστής (πλοιοκτήτης για την ακρίβεια, αφού εφοπλιστής είναι ο διαχειριστής πλοίων) έστω και μερικώς, αγοράζοντας δηλαδή "πόντους" (ποσοστά) συνιδιοκτησίας. Δεν φαντάζεστε πόσους επίδοξους "εφοπλιστές" έχω γνωρίσει, που, όντας άσχετοι με το αντικείμενο, επένδυσαν και έχασαν. Εύστοχα το είπε ένα παλιός αρχιμηχανικός, "'όταν υπενδύεις στη ναυτιλία και δεν ξέρεις την δουλειά και δεν είσαι καθημερινά από πάνω να παρακολουθείς τα πάντα, στο τέλος παίρνεις μια τρύπια τσιμινιέρα".

Άλλο τρανταχτό παράδειγμα, η φούσκα του ελληνικού χρηματιστήριου. Άνθρωποι που δεν ήξεραν καν τι σημαίνει μετοχή και Ρ/Ε (δείκτης τιμής/κερδών) έβαλαν όλες τις οικονομίες και το εφάπαξ τους, δανείστηκαν από πάνω και στο τέλος βρέθηκαν στον άσο.

Γνωστές οι ιστορίες με "πυραμίδες" ή "αεροπλανάκια" που εμφανίζονται κατά καιρούς. Ο απατεώνας προσφέρει 20% τόκο για ένα μήνα, δηλαδή 240% (!) ετησίως. Για να τον πληρώσει όμως πρέπει να βάλει στο παιχνίδι συνεχώς νέους αφελείς "επενδυτές" των οποίων ο αριθμός θα  αυξάνεται γεωμετρικά, πράγμα αδύνατο. Όταν μαζευτούν αρκετά λεφτά, ο απατεώνας τα παίρνει και εξαφανίζεται. Μια ακόμη περίπτωση που  κάποιοι "επένδυσαν" τα λεφτά του σε κάτι που δεν ήξεραν πώς λειτουργεί.

Κάθε επένδυση έχει ρίσκο, μικρό ή μεγάλο. Δεν υπάρχει καμία χωρίς αυτό. Ακόμη τα ομόλογα των ΗΠΑ έχουν έστω και ελάχιστο. Όσο πιο μεγάλο είναι το ρίσκο τόσο πιο μεγάλο το αναμενόμενο κέρδος. Αν παίξεις κορώνα γράμματα, έχεις μεγάλη πιθανότητα να τα χάσεις (50%) αλλά και μεγάλο όφελος αν κερδίσεις (100%). Επειδή "δεν υπάρχει τσάμπα γεύμα" (there is not such a thing as a free lunch" το τυρί εύκολα φαίνεται αλλά η φάκα όχι, όπου υπόσχεση για μεγάλα κέρδη εκεί και μεγάλος κίνδυνος.

Πείρα είναι η ζημιά που έπαθαν άλλοι από τα σφάλματά τους για να μην τα επαναλάβουμε  εμείς.  Η πείρα λοιπόν μας λέει:

·       Μην βάζεις τα λεφτά σου σε επενδύσεις που δεν ξέρεις πώς ακριβώς λειτουργούν και συνεπώς αγνοείς τους κρυφούς και φανερούς κινδύνους  που περικλείουν. Το να αναλάβεις εν γνώσει σου κινδύνους που κατανοείς είναι εντελώς διαφορετικό από το να τους αναλάβεις εν αγνοία σου, και αν τους ήξερες δεν θα τους δεχόσουν.    

·       Μην μπαίνεις συνεταίρος σε μια δουλειά που θα σου προτείνουν αν δεν είσαι σε θέση να την ελέγχεις άμεσα και πλήρως. Δεν θα μπορείς  προφυλαχτείς από τις παγίδες που σου στήνουν για να σε κλέβουν.

Χρήματα που σου ήλθαν έτοιμα (κληρονομιά, λαχείο, κλπ) τα πονάς πολύ λιγότερο από εκείνα που είναι οι κόποι της δουλειάς σου. Εύκολα  τα βάζεις σε επενδύσεις που δεν κατέχεις και συχνά τα χάνεις. Ανεμομαζώματα, διαβολοσκορπίσματα...

(Από την στήλη μου "Βιωματικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο διαδικτυακό περιοδικό Flow Magazine:
http://www.flowmagazine.gr/article/view/ependuontas_sto_agnosto_sigouroi_tropoi_na_xasete_ta_lefta_sas)