529. Οι βλαβερές συνέπειες της...απληστίας

Νομίζουμε πως η απληστία είναι κάτι που αφορά πάντα τους άλλους και όχι εμάς. Λάθος. Αφορά και εμάς σε μεγάλο βαθμό. Στο βιβλίο μου "Αντίο, Άγχος", εξηγώ ότι ευτυχία είναι κατάσταση όπου η πραγματικότητα συμπίπτει με τις επιθυμίες μας. Επομένως, η απληστία, που διογκώνει τις επιθυμίες μας, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ευτυχίας. Περιλαμβάνεται στα επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα και είναι η ρίζα όλων των υπόλοιπων.

Αρκετά όμως με την θεωρία, ας πάμε στην πράξη. Τυπική περίπτωση απληστίας είναι "το σύνδρομο του χαρτοπαίχτη". Όταν κερδίζει συνεχίζει το παιχνίδι για να κερδίσει κι άλλα. Όταν χάνει πάλι συνεχίζει για να ρεφάρει. Όσο πιο πολλά χάνει τόσο πιο απρόθυμος είναι να εγκαταλείψει το παιχνίδι. Τελικά είναι πάντα χαμένος.

Την συμπεριφορά του χαρτοπαίχτη είχαν όσοι  μπήκαν στο χρηματιστήριο στην χρυσή εποχή του, πριν από κάποια χρόνια. Κέρδιζαν μεγάλα ποσά και δεν πουλούσαν επειδή ήθελαν να κερδίσουν περισσότερο. Όσο πιο πολύ κέρδιζαν τόσο πιο απρόθυμοι γίνονταν να πουλήσουν και να φύγουν επειδή ήθελαν ακόμη μεγαλύτερα κέρδη. Ώσπου η φούσκα έσκασε και τα κέρδη έγιναν μεγάλες ζημιές. Και πάλι όμως δεν πουλούσαν ελπίζοντας σε νέα άνοδο τιμών που δεν ήλθε ποτέ. Έτσι χάθηκαν αποταμιεύσεις μιας ζωής και εφάπαξ, οικόπεδα και σπίτια που πουλήθηκαν για να αγοραστούν μετοχές.  

Άλλο παράδειγμα. Πριν από χρόνια, πολλοί πλοιοκτήτες, για να αποφύγουν το  υψηλό επιτόκιο δολαρίου (20%) μετέτρεπαν τα δάνειά τους σε άλλα νομίσματα, όπως το ιαπωνικό γιέν. Αναπόφευκτα όμως έπαιρναν συναλλαγματικό κίνδυνο, αφού οι ναύλοι είναι σε δολάρια και τα τοκοχρεολύσια σε γιεν. Στο επόμενο διάστημα η αλλαγή της ισοτιμίας  τους ευνόησε. Δεν μετέτρεψαν όμως το δάνειο ξανά σε δολάρια επειδή ήθελαν να κερδίσουν κι άλλο. Στη συνέχει η ισοτιμία γύρισε εναντίον τους και το υπόλοιπο του δανείου μεταφρασμένο σε δολάρια φούσκωσε. Ούτε και τότε μετέτρεψαν το δάνειο σε δολάρια για να σταματήσουν την ζημιά. Περίμεναν μάταια μια νέα αλλαγή της ισοτιμίας υπέρ τους για να την μειώσουν.

Υπάρχει τρόπος για να αποφύγει κανείς το "σύνδρομο του χαρτοπαίχτη"; Ναι, είναι αυτός που εφαρμόζουν οι επαγγελματίες επενδυτές: καθορίζουν εκ των προτέρων στόχους-όρια για κέρδος και ζημιά.  Αν κερδίζουν π.χ. 20% ή χάνουν 10% φεύγουν. Δεν περιμένουν ούτε για να αυξήσουν το  κέρδος ούτε για να μειώσουν την ζημιά. Το πρόβλημα είναι ότι ο πολύς κόσμος ενώ αναγνωρίζει την ορθότητα αυτού του κανόνα δεν τον εφαρμόζει. Αιτία; Μαντέψτε την! 

Όμως η απληστία μάς ακολουθεί και στην καθημερινή ζωή. Παράδειγμα, η ηλικία. Αντί να χαιρόμαστε για τα χρόνια που έχουμε ζήσει και εξακολουθούμε να ζούμε ενώ άλλοι πέθαναν νεότεροι, μελαγχολούμε την ημέρα των γενεθλίων μας επειδή δεν είμαστε πια νέοι. Και δυστυχούμε αφού η πραγματικότητα (η ηλικία μας)  δεν συμπίπτει με την επιθυμία μας (να είμαστε νέοι). Επιθυμία που δεν θα εκπληρωθεί ποτέ εκτός κι αν έχουμε την «τύχη» του Δρος Φάουστ...

Οι εφημερίδες συχνά αναφέρουν απάτες επιτήδειων που αποσπούν χρήματα από τα θύματά τους με την υπόσχεση μεγάλων κερδών. Διαβάζω σήμερα: "Μια 57χρονη εξαπάτησε δέκα άτομα και τους απόσπασε 259.000 ευρώ για να τα επενδύσει σε μετοχές τράπεζας, ισχυριζόμενη πως είχε "εσωτερική πληροφόρηση" από υψηλόβαθμα διοικητικά στελέχη της για άνοδο της τιμής τους".

Θύματα της απληστίας έπεσαν κάποιοι με την γνωστή "Νιγηριανή απάτη": Λάμβαναν email από κάποιον υποτιθέμενο αξιωματούχο στην Νιγηρίας που τους πληροφορούσε ότι τον επέλεξε (!) για να τον βοηθήσει να εξάγει παράνομα από την χώρα του μερικά εκατομμύρια δολάρια που είχε εισπράξει από μίζες. Τους ζητούσε τον αριθμό του τραπεζικού λογαριασμού τους για να τους τα εμβάσει. Θα κρατούσαν τα μισά (!)  και τα υπόλοιπα, θα τα έστελναν σε λογαριασμό του 'Νιγηριανού" που θα του υποδείκνυε. Αποτέλεσμα; Τα θύματα έχαναν όλα τα χρήματα που είχαν στο λογαριασμό τους. Θύματα απληστίας και οι μετέχοντες στα γνωστά "αεροπλανάκια" ή "πυραμίδες" που εισέπρατταν αρχικά μεγάλα κέρδη πριν χάσουν όλα τα λεφτά τους. 

Τι είναι αυτό που μετατρέπει έξυπνους ανθρώπους σε αφελή θύματα απατεώνων και βλέπουν το τυράκι αλλά όχι την φάκα; Τώρα ξέρεις...   

(Από την στήλη μου "Εμπειρικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο e-περιοδικό Flow Magazine":

http://www.flowmagazine.gr/article/view/oi_vlaveres_sunepeies_tis_aplistias)