492. Η διόλου κοινή "κοινή λογική".

Σε αντίθεση με τα άλογα ζώα, ο άνθρωπος διαθέτει λογική. Άλλος περισσότερη άλλος λιγότερη. Η λογική μελετήθηκε σε πολλούς αρχαίους πολιτισμούς και βεβαίως στην Ελλάδα. Στη Δύση, η λογική καθιερώθηκε ως επίσημος κλάδος από τον Αριστοτέλη, ο οποίος της έδωσε θεμελιώδη θέση στη φιλοσοφία. 

Υπάρχει όμως μια μεγάλη σειρά παραγόντων που αμβλύνουν την ικανότητά του ανθρώπου, μόνιμα ή προσωρινά, να σκέφτεται λογικά. Ποιοι είναι αυτοί; Προλήψεις, δεισιδαιμονίες, φανατισμοί κάθε είδους (πολιτικοί, πολιτιστικοί, θρησκευτικοί, ποδοσφαιρικοί, σοβινιστικοί), έρωτες, πάθη, μίση, ναρκωτικά, θυμός, φθόνος, συμφέρον, οίηση, εγωπάθεια, άγνοια, απαιδευσιά  και πολλά άλλα.

Φαντάζομαι τον άνθρωπο να πορεύεται γυμνός σε ένα δάσος, το δάσος της λογικής. Το διάβα του φράζουν πυκνά κλαδιά, αγκάθια και τριβόλια, βάτοι, αναρριχητικά φυτά κρεμάμενα από τα δέντρα. Τα εμπόδια αυτά είναι όλοι οι πιο πάνω παράγοντες που αμβλύνουν την λογική. Το μόνο όπλο που διαθέτει ο άνθρωπος για να περάσει είναι μια ματσέτα, το πλατύ μαχαίρι με το οποίο οι ιθαγενείς ανοίγουν το δρόμο τους μέσα στη ζούγκλα. Το όπλο αυτό είναι ο κοινός νους.   

Πολύ συχνά διαπιστώνουμε ότι το εργαλείο αυτό δεν είναι αρκετό. Η ματσέτα είναι ελαττωματική ή στομωμένη. Κι επειδή δύσκολα αντιλαμβανόμαστε την αναποτελεσματικότητά της στον εαυτό μας, την βλέπουμε στους άλλους. Για παράδειγμα, ο φίλος μου, ο Γιώργος, αρειμάνιος καπνιστής, ουδόλως ανησυχεί για την υγεία του αφού, όπως λέει "υπάρχουν καπνιστές που έφτασαν τα εκατό".  Ας αφήσουμε όμως τον φίλο μου να καπνίζει αμέριμνος και ας σκεφτεί ο καθένας από εμάς πόσους Γιώργηδες γνωρίζει που σκέφτονται επιπόλαια, ανόητα ή βλακωδώς.

Η άσκηση της κοινής λογικής είναι αναμφίβολα χρήσιμη στην ιδιωτική μας ζωή αλλά απολύτως αναγκαία στην επαγγελματική. Είναι αυτή που κάνει να ξεχωρίζει ο καλός επαγγελματίας, υπάλληλος ή τεχνίτης  από τον μέτριο ή τον κακό. Συχνά, αυτό που ονομάζουμε ταλέντο, τύχη και ικανότητα σε έναν άνθρωπο δεν είναι παρά ο συνδυασμός κοινής λογικής με σκληρή δουλειά.  

Η κοινή λογική δεν είναι τόσο διαδεδομένη όσο υποδηλώνει το όνομά της. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ συνόψισε σε ένα λογοπαίγνιο την αλήθεια αυτή: "Η κοινή λογική δεν είναι τόσο κοινή όσο οι κοινοί άνθρωποι νομίζουν" (Common sense is not as common as common people think). Αυτό δείχνει ότι η έλλειψή της δεν γνωρίζει ούτε γεωγραφικά ούτε χρονικά όρια. Τουτέστιν, ενδημεί σε όλες τις χώρες και σε όλες τις εποχές.

Δυστυχώς η σπανιότητα της κοινής λογικής δεν ισχύει μόνο για εμάς, τους κοινούς πολίτες, αλλά και για πολλούς από τους πολιτικούς μας και γενικότερα του ταγούς, πνευματικούς και μη. Φαντάζομαι πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή μας αν συνέβαινε το αντίθετο.  Επιπλέον, η έλλειψη κοινής λογικής μάς κάνει εύκολα θύματα εκμετάλλευσης από ποικίλα συμφέροντα (οικονομικά, πολιτικά κλπ) που ποντάρουν ακριβώς στην συνεπακόλουθη ευήθειά μας.

Επειδή δεν μπορούμε να ακονίσουμε την πνευματική ματσέτα των άλλων, ας φροντίσουμε την δική μας. Να την ξεσκουριάσουμε και να την τροχίσουμε. Πως; Προσπαθώντας συνειδητά να σκεφτόμαστε ορθολογιστικά. Για δικό μας όφελος αλλά και της κοινωνίας που ζούμε. 

                                              - - -

(Από την στήλη μου "Εμπειρικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο Flow magazine: http://www.flowmagazine.gr/article/view/i_diolou_koini_koini_logiki/category/personal_development)