490. Το Ποτήρι της Ευτυχίας μας συμβουλεύει

Υπέρτατος σκοπός της ζωής είναι η ευτυχία. Μοιάζει με την κορυφή ενός βουνού  στην οποία όλοι επιδιώκουν να φθάσουν ακολουθώντας διάφορα μονοπάτια: θρησκεία, εσωτερική γαλήνη, διαλογισμός, νιρβάνα, έρωτας, πλούτος, δόξα, ηδονές ακόμη και ναρκωτικά.

Τι είναι όμως ευτυχία; Συχνά, η εικόνα που έχουμε στο μυαλό μας για αυτήν είναι θολή. Την θεωρούμε σαν μια μισο-θεωρητική ή μισο-πραγματική κατάσταση, αιωρούμενη κάπου ανάμεσα στις σφαίρες της πραγματικότητας και της ουτοπίας. Πιστεύουμε ότι υπάρχουν ευτυχισμένες μέρες ή ευτυχισμένες στιγμές, που όμως είναι σπάνιες και συνδέονται με ορισμένα σημαντικά γεγονότα της ζωής μας, όπως  η ημέρα του γάμου μας, της γέννησης του παιδιού μας ή όταν κερδίσουμε στο λαχείο. Τις υπόλοιπες όμως τι κάνουμε; Είμαστε ευτυχισμένοι; Η απάντηση εξαρτάται από τον τρόπο που ορίζουμε την ευτυχία.

Η ευτυχία είναι η έννοια με τους περισσότερους ορισμούς. Υποπτεύομαι πως υπάρχουν τόσοι ορισμοί όσοι και οι άνθρωποι. Συμμερίζομαι την άποψη που λέει ότι ευτυχία είναι η κατάσταση, συνήθως προσωρινή, όπου η πραγματικότητα συμπίπτει με τις επιθυμίες μας. Αντίστοιχα, δυστυχία είναι η διάσταση μεταξύ τους, οπότε δυστυχία είναι η απόσταση ανάμεσα σε επιθυμία και σε πραγματικότητα. Όσο μεγαλύτερη η απόσταση, τόσο μεγαλύτερη η δυστυχία.

Αφού εμείς ορίζουμε τις επιθυμίες μας, με δεδομένη την πραγματικότητα, εμείς καθορίζουμε την ύπαρξη ή μη της ευτυχίας μας. Παράδειγμα: Αν έχω δέκα (πραγματικότητα) και θέλω  είκοσι (επιθυμία) δεν είμαι ευτυχής. Αν έχω εκατό και θέλω διακόσια, πάλι δεν είμαι ευτυχής. Αντίθετα, αν έχω δέκα και θέλω δέκα είμαι ευτυχής. Αν έχω εκατό και θέλω εκατό πάλι είμαι ευτυχής.  Συμπέρασμα: Η ευτυχία είναι ανεξάρτητη από τον πλούτο. Άρα, ένας φτωχός μπορεί να είναι ευτυχής και ένας πλούσιος δυστυχής. Επομένως, η δημοκρατία έχει την πληρέστερη εφαρμογή της στην ευτυχία!

Το Ποτήρι της Ευτυχίας, που παρουσιάζω διεξοδικά στο βιβλίο μου "Αντίο, Άγχος", εικονογραφεί και αναλύει την ουσία της ευτυχίας και μας επισημαίνει τι πρέπει να κάνουμε και τι όχι για να επιτύχουμε τον τελικό μας στόχο: να βρούμε την ευτυχία. Μας βοηθά ακόμη να καταλάβουμε καλλίτερα αυτό που ακούμε κατά κόρον: δεν χρειάζεται να ψάξουμε αλλού για να την βρούμε αλλά μέσα μας. 

Πασίγνωστο το ευφυολόγημα του γεμάτου μέχρι την μέση ποτηριού, που ο αισιόδοξος ονομάζει μισογεμάτο και ο απαισιόδοξος μισοάδειο. Aυτό μου ενέπνευσε την εξής εικόνα: Κάθε άνθρωπος έχει μπροστά του ένα ποτήρι. Το γεμάτο μέρος του (στο εξής θα το λέμε Μισογεμάτο) περιέχει όλα τα αγαθά που κατέχει. Το άδειο μέρος του (στο εξής θα το λέμε Μισοάδειο) περιέχει όσα θέλει αλλά δεν έχει. Όταν αποκτήσει κάτι που δεν έχει, αυτό φεύγει από το Μισοάδειο και πέφτει στο Μισογεμάτο. Στο ποτήρι του ολιγαρκούς το Μισοάδειο είναι μικρό, ενώ του πλεονέκτη μεγάλο.

Όσα αγαθά και να αποκτήσει ο άνθρωπος, αυτό το ποτήρι ποτέ δεν γεμίζει. Νέες επιθυμίες έρχονται και διογκώνουν το Μισοάδειο. (Η πολιτική οικονομία το ονομάζει «το ανικανοποίητο των αναγκών»). Οι άνθρωποι έχουν μονίμως στραμμένο το βλέμμα τους στο Μισοάδειο και περιφρονούν το Μισογεμάτο. Μόλις αποκτήσουν κάτι το χαίρονται για λίγο και μετά το αγνοούν, θέλοντας τώρα κάτι άλλο που βρίσκεται, όπως είπαμε, στο Μισοάδειο. Όσο μικρότερο είναι το Μισοάδειο, τόσο ευτυχέστερος ο άνθρωπος. Όσο μεγαλύτερο, τόσο δυστυχέστερος.

Το μέγεθος του Μισογεμάτου δεν επηρεάζει κατ’ ανάγκην την ευτυχία ή την δυστυχία του ανθρώπου. Γι’ αυτό ένας πλούσιος μπορεί να είναι δυστυχής ή ένας φτωχός ευτυχής.

Τρία πράγματα καθορίζουν την ευτυχία: το μέγεθος του Μισοάδειου, ο βαθμός προσήλωσης στο Μισοάδειο και ο βαθμός απόλαυσης του  Μισογεμάτου, ανεξάρτητα από το μέγεθός του. Εμείς μεγεθύνουμε το Μισοάδειο, αφοσιωνόμαστε στο Μισοάδειο και αγνοούμε το Μισογεμάτο. Και ύστερα αναρωτιόμαστε γιατί δεν είμαστε ευτυχισμένοι.

Το μεγεθυσμένο Μισοάδειο, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ευτυχίας και λέγεται απληστία, ένα από τα θανάσιμα αμαρτήματα της χριστιανικής θρησκείας. Αντίστοιχα πρεσβεύουν όλες οι θρησκείες.  Αυτό είναι η αιτία κάθε κακού. Φόνος, ληστεία, κλοπή, μοιχεία, βιασμός, φθόνος, αρπαγή, απάτη, πόλεμος έχουν μόνο ένα αίτιο: την απόκτηση πράγματος που δεν μας ανήκει (έστω κι αν σαν κι αυτό έχω ήδη πολλά).

Η πρόοδος της ανθρωπότητας κρύβεται επίσης στο Μισοάδειο, αφού βελτιώνουμε διαρκώς τις συνθήκες διαβίωσής μας αποκτώντας όσα δεν έχουμε. Διαφορετικά θα ζούσαμε ακόμη σε σπηλιές. Επομένως, στο Μισοάδειο εδράζεται και το Κακό και το Καλό. Είναι σαν το μαχαίρι (σφάζεις ή χειρουργείς).

Το Ποτήρι της Ευτυχίας μας συμβουλεύει να αλλάξουμε συνήθειές και να μεταθέσουμε την προσοχή μας από το Μισοάδειο στο Μισογεμάτο, βρίσκοντας την ιδανική ισορροπία ανάμεσά τους. Εξισώνει όλους του ανθρώπους απέναντι στο δικαίωμα για ευτυχία. Πλούσιοι και φτωχοί, μορφωμένοι και αμόρφωτοι, έξυπνοι και χαζοί, νέοι και γέροι, αρτιμελείς και μη, υγιείς και ασθενείς, όλοι έχουμε ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες μπροστά στην ευτυχία. Αρκεί να απολαμβάνουμε το όποιο Μισογεμάτο μας και να εκλογικεύουμε το Μισοάδειο μας.

Η θεωρία του Ποτηριού έχει ευρύ πεδίο εφαρμογής. Για παράδειγμα, η ηλικία. Αντί να κοιτάμε τα χρόνια που έχουμε ζήσει ενώ άλλοι πέθαναν νεότεροι, θρηνούμε τα νιάτα μας κοιτώντας το Μισοάδειο, αυτό που χάσαμε και δεν θα ξαναβρούμε (εκτός κι αν έχουμε την «τύχη» του Φάουστ).

Για να βρούμε την ευτυχία δεν έχουμε παρά να αλλάξουμε νοοτροπία. Να εξασκήσουμε τον εαυτό μου να σκέφτεται λίγο πιο διαφορετικά από πριν.  

Συνοψίζοντας, η ικανοποίηση μας με αυτά που έχουμε είναι το μεγάλο μυστικό της ευτυχίας. Η μη ικανοποίησή μας με αυτά που έχουμε είναι το μεγάλο μυστικό της ανθρώπινης προόδου. Η εύρεση της χρυσής τομής είναι το μεγάλο μυστικό της ζωής.

Αναδημοσίευση από την στήλη μου "Εμπειρικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο Flow Magazine: 

http://www.flowmagazine.gr/article/view/to_potiri_tis_eutuxias_mas_sumvouleuei/category/personal_development