496. Οι φιλίες και οι "φιλίες" στον επαγγελματικό χώρο.

Στην διάρκεια των τεσσάρων δεκαετιών της καριέρας μου στη διάρκεια της οποίας εργάστηκα σε έξι διαφορετικούς τραπεζικούς οργανισμούς και επιχειρήσεις συνεργάσθηκα, συναναστράφηκα και γνώρισα εκατοντάδες συναδέλφους και πελάτες. Με αρκετούς από αυτούς συνδέθηκα στενά για κάποια χρόνια, ατομικά και οικογενειακά, ώσπου να μας χωρίσουν οι αλλαγές στον εργασιακό μας περιβάλλον. Κάνοντας τώρα έναν απολογισμό πόσους από αυτούς μπορώ και σήμερα να αποκαλώ φίλους διαπιστώνω ότι μετρώνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.  Στατιστικά, αυτό είναι ένα ελάχιστο ποσοστό. Και όμως, ούτε εγώ είμαι δύσκολος στις φιλίες, το αντίθετο μάλιστα θα έλεγα, ούτε και εκείνοι. Τι συνέβη άραγε;

Η απάντηση είναι η εξής: η συγκολλητική ουσία στις επαγγελματικές φιλίες δεν είναι το ταίριασμα των χαρακτήρων  όπως συμβαίνει στις  ανυστερόβουλες προσωπικές φιλίες. Εδώ πρυτανεύει η αμοιβαία ανάγκη για ομαλές επαγγελματικές σχέσεις που κάνουν ευκολότερη την ζωή των δύο μερών καθώς και η ανάγκη για συντροφικότητα (need for affiliation  την έχουμε συναντήσει σε προηγούμενο άρθρο μας) στο χώρο της εργασίας. Έτσι, η επαγγελματική φιλία στηρίζεται, κατά κύριο λόγο, στο επαγγελματικό συμφέρον και έχει ευκαιριακό χαρακτήρα. Δευτερευόντως μπορεί να συμπληρώνεται από το ταίριασμα χαρακτήρων που είδαμε στις προσωπικές φιλίες. 

Συνεπώς, όταν η συνεργασία ανάμεσα σε δύο συναδέλφους διακοπεί (απόλυση, συνταξιοδότηση, αλλαγή εργασίας) η πρωτογενής συγκολλητική ουσία εξαφανίζεται. Μόνο αν το δευτερεύον χαρακτηριστικό, το ταίριασμα των χαρακτήρων, είναι αρκετά ισχυρό θα  αντέξει στον χρόνο. Η πείρα δείχνει ότι οι περιπτώσεις αυτές είναι λίγες. Οι επαγγελματικές φιλίες μοιάζουν με τις φιλίες που αναπτύσσονται ανάμεσα στους στρατεύσιμους. Όσο διαρκεί η θητεία και χρειάζεται ο ένας τον άλλο  δένουν ισχυρές φιλίες μεταξύ τους. Μετά την αποστράτευση  συνήθως ατονούν ή διαλύονται.

Στις πιο πάνω περιπτώσεις έχει πλήρη εφαρμογή το αρχαίο ρητό "ζει η χύτρα, ζη η φιλία". Είναι ένα λογοπαίγνιο με τα ομόηχα ρήματα "ζέει-ζεί" που σημαίνει βράζει (εξ ού και το ζέον, το μικρό δοχείο με το οποίο ο ιερέας μεταφέρει το ζέον ύδωρ, το ζεστό νερό, που αναμιγνύει με τον οίνο της θείας Κοινωνίας) και το ζήει-ζή, που σημαίνει ζεί, βρίσκεται στη ζωή. Το ρητό δηλώνει ότι "όσο βράζει η χύτρα τόσο ζει η φιλία", όπου με το βράσιμο της χύτρας εννοεί το αμοιβαίο συμφέρον που συντηρεί την φιλία και, όταν παύσει να υπάρχει, διαλύεται. 

Έχω υπόψη μου περιπτώσεις συναδέλφων που, μέσα στον ενθουσιασμό μιας επαγγελματικής φιλίας έκαναν κάποιον άλλο συνάδελφο κουμπάρο στο γάμο τους ή νονό στο παιδί τους. Όταν όμως κάποτε χώρισαν οι επαγγελματικοί τους δρόμοι, εκείνοι έμειναν χωρίς κουμπάρο και το βαφτιστήρι χωρίς νονό. 

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν μπορούν να υπάρξουν επαγγελματικές φιλίες που κατέληξαν σε ισχυρές προσωπικές, όπως συνέβη και σε εμένα. Αυτό που συνιστώ είναι να είμαστε ψυχολογικά προετοιμασμένοι για την ενδεχόμενη διάλυσή της. Διαφορετικά μπορεί να απογοητευτούμε και να ψάχνουμε μάταια να βρούμε τι έφταιξε.

Ας απολαμβάνουμε λοιπόν τις επαγγελματικές μας φιλίες, όσο διαρκούν, και ας αφήσουμε τον χρόνο, που σε τελευταία ανάλυση είναι ο κριτής των πάντων, να αποφανθεί για το αν θα να εξελιχθεί σε μια στερεά  προσωπική φιλία. 

(Από την στήλη μου "Εμπειρικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο διαδικτυακό περιοδικό Flow Magazine:

http://www.flowmagazine.gr/article/view/oi_filies_kai_oi_filies_ston_epaggelmatiko_xoro)