Φίλε επισκέπτη,

Καλωσόρισες στο ιστολόγιό μου .

Είμαι ο Άρης Γαβριηλίδης γεννημένος το 1948 στον Πειραιά. Σπούδασα οικονομικά στην Νομική Αθηνών και σταδιοδρόμησα ως διευθυντικό στέλεχος σε ναυτιλιακές τράπεζες και επιχειρήσεις. Τώρα ασχολούμαι αποκλειστικά με τις δύο παλιές μου αγάπες: τη συγγραφή βιβλίων και την μικρογλυπτική (readymade, assemblance art)

Εδώ καταγράφω όσες από τις σκέψεις μου θεωρώ ότι αξίζει τον κόπο να δημοσιευτούν. Εκθέτω επίσης φωτογραφίες από τα τεχνουργήματά μου, παρμένες από την "γκαλερί" της προσωπικής μου ιστοσελίδας: http://www.arisgavriilidis.gr/

Διευκρίνιση: ο τίτλος του blog, Aris-tourgimata, δεν οφείλεται σε οίηση αλλά σε λογοπαίγνιο: συνδυάζει το όνομά μου (Άρης) με τα δημι-ουργήματά μου (σκέψεις και τεχνουργήματα).

Φίλε επισκέπτη, ελπίζω να βρεις το ιστολόγιό μου ενδιαφέρον. Το σχόλιά σου ευπρόσδεκτα.

Σε περιμένω και:

Στην ιστοσελίδα μου: http://arisgavriilidis.gr/
στο Facebook: Aris Gavriilidis
στο Twitter: @agavriel1

EMAIL

549. Τότε που οι μανάδες τραγουδούσαν

Δεκαετία του '50. Η τηλεόραση άγνωστη στην Ελλάδα και το ραδιόφωνο πολυτέλεια για λίγα σπίτια. Οι άντρες στη δουλειά (ναυτικοί, οικοδόμοι, τεχνίτες, εργάτες, μικρομαγαζάτορες, υπάλληλοι, υπαίθριοι πωλητές) και οι γυναίκες, οι περισσότερες, στα σπίτια. Βλέπεις τότε ο άντρας θεωρούσε ντροπή να δουλεύει η γυναίκα του, πράγμα που σήμαινε ότι ο ίδιος δεν ήταν ικανός για να την θρέψει! 

Η νοικοκυρά λοιπόν, έκανε όλες τις δουλειές στο χέρι: ξεσκόνιζε με το ξεσκονόπανο, σκούπιζε με την χόρτινη σκούπα έπλενε στη σκάφη και στον νεροχύτη, άπλωνε τα ρούχα στο σχοινί, μαγείρευε και ζέσταινε νερό στην γκαζιέρα ή με ξύλα στο πλυσταριό, διατηρούσε τα φαγώσιμα στο φανάρι ή στο ψυγείο πάγου. Οι ηλεκτρικές σκούπες, τα πλυντήρια ρούχων και πιάτων, τα στεγνωτήρια, οι θερμοσίφωνες, οι κουζίνες και τα ψυγεία εισέβαλλαν στα σπίτια πολύ αργότερα. 

Απασχολημένη όλη μέρα και κάθε μέρα με το σπίτι, η νοικοκυρά κάτι έπρεπε να κάνει για να σπάει την μονοτονία και την ανία της. Τι πιο εύκολο από το να το ρίξει στο τραγούδι. Τραγουδούσε μόνη της τραγούδια που ήξερε από μικρή ή τα νέα σουξέ της εποχής που κυκλοφορούσαν από στόμα σε στόμα με την βοήθεια των γραμμόφωνων. Αθέλητοι ωτακουστές οι γείτονες, ιδίως αν είχε ωραία φωνή, αλλά κυρίως εμείς, τα παιδιά. 

Άλλη ωδική δραστηριότητα των μανάδων εκείνης της εποχής ήταν το νανούρισμα. Για να κοιμίσουν τα αγγελούδια τους, τυλιγμένα σαν ντολμαδάκια στις φασκιές, τα κουνούσαν ρυθμικά και απαλά στην αγκαλιά ή στην κούνια τους λέγοντας τρυφερά, όπως μόνο μια μάνα ξέρει, ένα νανούρισμα: "κοιμήσου και παρήγγηλα / στην Πόλη τα προικιά σου, / στη Βενετιά τα ρούχα σου / και τα χρυσαφικά σου...". Άλλοτε πάλι αρκούσε ένα μακρόσυρτο, τρυφερό, ρυθμικό "νάνιιιιιιιι, έεεεεε, έεεεεε, έ" που επαναλάμβανε αλλάζοντας κάθε τόσο τον τόνο σε χαμηλότερο ή υψηλότερο, ώσπου το μωράκι της να αποκοιμηθεί. 

Όμως και οι άντρες δεν υστερούσαν στο τραγούδι. Στο γιαπί, στο εργαστήρι, στο χωράφι, έσπαγαν την μονοτονία της δουλειάς τους. Λέγεται ότι ο πρώτος άνθρωπος που εκτίμησε τη φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη ήταν κάποιο αφεντικό του, που τον άκουσε την ώρα της δουλειάς και του χάρισε μια κιθάρα. 

Τα χρόνια πέρασαν η τεχνολογία μπήκε στη ζωή μας και οι γυναίκες βγήκαν στην αγορά εργασίας. Ο ελεύθερος χρόνος ελαχιστοποιήθηκε και αυτός που έμεινε καταναλώνεται μπροστά στην οθόνη της τηλεόρασης. Το τραγούδι έσβησε οριστικά στα χείλη των μανάδων. Το ίδιο και το νανούρισμα. "Απέσβετο και λάλον ύδωρ"

Όμως η άδουσα μητρική φωνή εγγράφτηκε ανεξίτηλα στην παιδική μας μνήμη και μας συντροφεύει γλυκά έως τώρα που γεράσαμε.

548. Ο συγγραφέας ως λειτουργός






















Βαρουφάκης: "Τα βιβλία και ο τύπος είναι λειτουργήματα"

Να, λοιπόν, γιατί ανέκαθεν αισθανόμουν σαν...κοινωνικός λειτουργός

547. Βιβλιοκριτική του "Η ιστορία του λαού μας"


ΜΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 
ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΞΑΙΡΕΤΟ ΦΙΛΟΛΟΓΟ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΤΙΚΟ
ΓΙΩΡΓΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ 

David Hillstrom, The story of our people - Η Ιστορία του λαού μας, ποιητικό δράμα,  εκδόσεις Γαβριηλίδης, Αθήνα 2014, μετάφραση Άρης Γαβριηλίδης, δίγλωσση έκδοση Ελληνικά - Αγγλικά
     Τούτο δω, μετά την ποιητική συλλογή Bolivia και τα φιλοσοφικά δοκίμια The Bridge, είναι το τρίτο πόνημα του Hillstrom (David Watson). Εκδόθηκε τον Οκτώβρη του 2014 και ανήκει στο είδος του ποιητικού δράματος. Η Ιστορία του λαού μας, αντίθετα από ό,τι υποδηλώνει ο τίτλος, δεν αναφέρεται σε κάποια συγκεκριμένη πολιτισμική ομάδα ή έθνος. Η εξιστόρηση προσπαθεί να αγκαλιάσει όλη την ανθρωπότητα μέσα στην κοινή της μοίρα, την επιβίωση. Παρουσιάζει μια σύγχρονη εικόνα του κόσμου και την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους μέσω των αγώνων για να σταθεροποιηθούν στο φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον. Η τραγωδία της ανθρώπινης πορείας έγκειται στην αποδοχή ότι όλη αυτή η ανθρώπινη πορεία αποτελεί ουσιαστικά κατά τον συγγραφέα φευγαλέα συμβάντα στο απέραντο της φύσης. Πόλεμοι, εμφύλιες διαμάχες, καθημερινά ανθρώπινα βάσανα, θρησκείες, πολιτικές θεωρίες και ιδεολογίες απεικονίζονται σε αυτήν την ανθρώπινη πορεία στο σύμπαν. Για τον συγγραφέα όμως η μόνη ορθολογική κατεύθυνση προς μια ανθρώπινη κοινωνία είναι η ενθάρρυνση των λαών να ενστερνιστούν την κοινωνική ευθύνη. Γύρω από αυτά τα θέματα περιστρέφεται η Ιστορία του λαού μας.
     Το κύριο σώμα της αφήγησης αποτελεί μια ομάδα ποιημάτων που περιγράφουν τους τρεις πρωταγωνιστές του δράματος και την προσωπική τους πορεία. Οι ήρωες συναντώνται στις διαδηλώσεις της εποχής τους, που λόγω της βούλησης για κοινωνική αντιπαράθεση μετατρέπονται σε πλήρη εξέγερση. Στο τελευταίο μέρος του έργου δύο από τους ήρωες καταφεύγουν σε κάποιο ασφαλές μέρος απολαμβάνοντας μια περίοδο αναστοχασμού και συντροφικότητας.
     Ο συγγραφέας κατατάσσει τα ποιήματα σε τέσσερεις σκηνές. Η εισαγωγή σε αυτές τις σκηνές γίνεται με αφήγηση ενός παράλληλου δράματος, στο οποίο μια γιαγιά διηγείται την Ιστορία σε μια ομάδα παιδιών, τα οποία φυγαδεύει από κάποια εμφύλια σύρραξη, οδηγώντας τα σε ένα ασφαλέστερο μέρος. Η εναλλαγή και διαπλοκή των δύο αφηγήσεων αφήνει στον αναγνώστη την εντύπωση της εξιστόρησης ενός μύθου ή ιστορικού αρχέτυπου. Η ίδια εξιστόρηση έχει έντονη ρεαλιστικότητα και δεν επιδιώκει καμία ελπίδα παραμυθίας.
     Το τελικό μήνυμα που απορρέει από την αφηγηματική λειτουργία είναι το ότι για να επιτύχουμε μια ανθρώπινα αποδεκτή κοινωνία θα πρέπει όλοι οι λαοί να αγκαλιάσουν την κοινωνική ευθύνη που τους αναλογεί και να εργαστούν συντονισμένα για να επιτύχουν αυτή τη μορφή ανθρώπινης κοινωνίας. Ο συγγραφέας με τον ψύχραιμο ρεαλισμό του διαβεβαιώνει το ανθρώπινο γένος ότι η μοναδική ευκαιρία σωτηρίας του βρίσκεται σε μια κοινωνία που γίνεται ανθρωπιστική, αφού καλλιεργεί την αδελφοσύνη.
     Η μετάφραση του Άρη Γαβριηλίδη σ' ένα τέτοιο ποιητικό κείμενο, γεμάτο με εικόνες, μεταφορές, επιδέξια γλώσσα και διορατικές ιδέες, θα ήταν σίγουρα έργο επίμοχθο. Η απόδοση ενός λογοτεχνήματος σε άλλη γλώσσα είναι σίγουρα κάτι δύσκολο. Ακόμη πιο δύσκολο είναι στην ποίηση, όπου εκ φύσεως ο λόγος είναι ελλειπτικός, τα νοήματα πυκνά και συχνά διφορούμενα. Ο μεταφραστής διατηρεί το αυθεντικό πνεύμα κάθε λέξης, στίχου και στροφής, χωρίς όμως αυτό να γίνεται σε βάρος της συνολικής αισθητικής. Δίνει ιδιαίτερη προσοχή στον ρυθμό και στη μουσικότητα των στίχων. Πολλές φορές έχοντας στη δίγλωσση αυτή έκδοση αντικρυστά τις σελίδες κειμένου και μετάφρασης και μπαίνοντας τη διαδικασία της αντιπαραβολής, μένεις με την αίσθηση ότι αυτό το μεστό από φιλοσοφικά και κοινωνικά μηνύματα ποιητικό δράμα συνδιαμορφώνεται σε ποιητική απόδοση στην ελληνική γλώσσα από τον μεταφραστή. Επιπλέον στο τέλος του βιβλίου τα σχόλια που παρέχει ο μεταφραστής πάνω σε λέξεις, στίχους και έννοιες που εμφιλοχωρούν στην κρυπτογραφική φύση της ποίησης, διαφωτίζουν το κείμενο αποκωδικοποιώντας βαθύτερες έννοιες, που διαφορετικά θα παρέμεναν απόκρυφες από το μάτι του αναγνώστη.
                                                                                                              

 Γιώργης Ε. Μανουσάκης

546. Φοβισμένος καπνιστής



Πίσω από κάθε καπνιστή κρύβεται ένας φοβισμένος άνθρωπος. 
Άρης Γαβριηλίδης 

545. Τα παλιά κουρεία (4/4)

(συνέχεια από το προηγούμενο) 
Το κουρείο ήταν από την αρχαιότητα ένας κατεξοχήν χώρος συγκέντρωσης ανδρών. Αναπτυσσόταν μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον κουρέα και στον πελάτη του. Ίσως για αυτό οι άνδρες δύσκολα αλλάζουν κουρέα, έστω κι αν μετακομίσουν σε μακρύτερη γειτονιά.

Ο κουρέας έχει επηρεάσει την τέχνη. Εκτός από τον πασίγνωστο "Κουρέα της Σεβίλλης" τον ρόλο του έχουν ενσαρκώσει διάφοροι ηθοποιοί από τον Τσάρλι Τσάπλιν μέχρι τον Βέγγο και τον Γκιωνάκη στην ταινία "Η ωραία του κουρέα".   

Η εικόνα του κουρείου της εποχής ελάχιστα θυμίζει τα σύγχρονα ανδρικά κομμωτήρια με νιπτήρες για λούσιμο, πολυθρόνες που ανεβοκατεβαίνουν και ξαπλώνουν, ηλεκτρικές κουρευτικές μηχανές, εξαφάνιση των παραδοσιακών ξυραφιών και των λοιπών σύνεργων ξυρίσματος αφού όλοι ξυρίζονται μόνοι τους, αναπαυτικούς καναπέδες και την τηλεόραση στον τοίχο να παίζει συνεχώς. Κιθάρες ούτε για δείγμα και κομμωτές λιγόλογοι.  Και επειδή δεν υπάρχει επάγγελμα που να μην το έχουν αλώσει οι γυναίκες, συχνά ο κουρέας άλλαξε φύλλο και έγινε...κομμώτρια!     
(τέλος) 

544. Τα παλιά κουρεία (3/4)

(συνέχεια από το προηγούμενο) 
Κοινό χαρακτηριστικό των κουρέων της εποχής ήταν η πολυλογία. Κούρευαν και μιλούσαν ασταμάτητα. Ρωτούσαν τον πελάτη για να μαθαίνουν λεπτομέρειες από την ζωή του, σχολίαζαν και κουτσομπόλευαν καλοπροαίρετα. Μιλούσαν και το ψαλίδι ανοιγόκλεινε μηχανικά στο χέρι τους σαν μουσική υπόκρουση. Ίσως ήταν ένας τρόπος να καταπολεμούν την μονοτονία της δουλειά τους.

Την περίοδο των εορτών, Χριστούγεννα και Πάσχα, ο κουρέας έγραφε με κιμωλία στον καθρέφτη με μεγάλα γράμματα: "Δώρο 30%". Δεν ξέρω με ποιες ευεργετικές διατάξεις της εποχής είχε καθιερωθεί αυτό το "καπέλωμα" στην τιμή, που οι πελάτες πλήρωναν μη έχοντας άλλη επιλογή, και το οποίο αργότερα καταργήθηκε. 

Νεαροί κουρείς, όταν πήγαιναν στο στρατό, έπαιρναν μαζί τους μηχανή, ψαλίδι και τσατσάρα και ασκούσαν την τέχνη τους στα κεφάλια των φαντάρων (ενίοτε και αξιωματικών) βγάζοντας καλό χαρτζιλίκι.

Κουρείς εκαλούνται σε σπίτια για να "ξυρίσουν τον γαμπρό" ή για να κάνουν το τελευταίο ξύρισμα σε πεθαμένο. (Για τον τελευταίο, ο Αντώνης Σαμαράκης έχει γράψει ένα θαυμάσιο διήγημα). 
(συνεχίζεται) 

543. Τα παλιά κουρεία (2/4)

(συνέχεια από το προηγούμενο)
Για να κουρευτείς έπρεπε να περιμένεις την σειρά σου στις ξύλινες καρέκλες, καπνίζοντας, διαβάζοντας εφημερίδα, μιλώντας με άλλους πελάτες ή χαζεύοντας την κίνηση του δρόμου από την τζαμαρία. Τα ραντεβού ήταν άγνωστα, άλλωστε δεν υπήρχε τηλέφωνο στο κουρείο.

Κάποια μεγάλα κουρεία είχαν δύο, ή περισσότερες, πολυθρόνες ("θέσεις εργασίας" θα τις λέγαμε σήμερα) όπου, εκτός από τον κουρέα, δούλευε και ο κάλφας, εξυπηρετώντας ταυτόχρονα δύο ή τρεις πελάτες. Συχνά υπήρχε και κάποιο παιδί, άμισθος υπάλληλος, που περίμενε υπομονετικά να τελειώσει το κούρεμα ο πελάτης για να του βουρτσίσει την πλάτη, να του ευχηθεί "με τις υγείες σας" και να εισπράξει το μικρό φιλοδώρημα.

Τότε, αλλά και τώρα, ο φρεσκοκουρεμένος εισέπραττε τη ευχή των φίλων  του "με 'γεια το κούρεμα" ενώ ο πιτσιρικάς έσκυβε πειθήνια το κεφάλι για να εισπράξει την κατ' έθιμον καθιερωμένη... καρπαζιά! Η ευχή αυτή έγινε και τίτλος σε άλμπουμ με τραγούδια του Διονύση Σαββόπουλου.

Τα Σαββατόβραδα στα κουρεία ήσαν στο φόρτε τους. Τα Σάββατα, για όλα τα επαγγέλματα στον ιδιωτικό και στον δημόσιο τομέα ήταν εργάσιμη ημέρα. Έτσι ο αντρικός πληθυσμός από το απόγευμα κατέκλυζε τα κουρεία για να είναι ευπρεπής την Κυριακή στην εκκλησία, στο γήπεδο, στο σινεμά, στις βόλτες και στις κοινωνικές εκδηλώσεις.

Ο κουρέας ήταν πάντα φρεσκοξυρισμένος, καθαρός, και φορούσε άσπρη ποδιά. Μεγάλο χάρισμα να είναι αλαφροχέρης, "με χέρι πούπουλο" για ανώδυνο και απαλό ξύρισμα, μια παρομοίωση που δινόταν και σε "ενεσούδες" της εποχής, δηλαδή, γυναίκες που σε κατ΄ οίκον επισκέψεις έκαναν τις ενέσεις σε ασθενείς (για αυτές θα μιλήσουμε μιαν άλλη φορά).  

Δεν ξέρω για ποιον λόγο, αρκετοί μπαρμπέρηδες είχαν στο κουρείο μια...κιθάρα και έπαιζαν όταν δεν είχαν δουλειά. Θυμάμαι, ο Σάββας Παπαδόπουλος, πρόσφυγας από ρωσικά μέρη, είχε μπαλαλάικα, που την χάζευα για το περίεργο, τριγωνικό σχήμα της, όταν με κούρευε, παιδί, όλα γουλί με μια φούντα μπροστά. Έφηβος κουρευόμουν στον νεότερο Διονύση Τσιριγώτη, που έπαιζε κιθάρα. Ένας γείτονας ο Γιώργος Τριανταφυλλίδης, με κουρείο στην Τρούμπα, έπαιζε κι αυτός κιθάρα. Παλαιότερα, οι κουρείς έκαναν και τον...οδοντογιατρό, αφαιρώντας με τανάλια χαλασμένα δόντια, όπως και τον... αιματολόγο διαθέτοντας βδέλλες για αφαιμάξεις! 
(συνεχίζεται)

542. Τα παλιά κουρεία (1/4)

Πίσω, στην δεκαετία του '50, δεν υπήρχαν ανδρικά κομμωτήρια. Μόνο κουρεία, κοινώς μπαρμπέρικα. Η πελατεία τους ήταν αμιγώς ανδρική.

Βασικό έπιπλο του κουρείου ήταν η ειδική πολυθρόνα έχοντας απέναντι στον τοίχο τον μεγάλο καθρέφτη και τον πάγκο με τα εργαλεία της μπαρμπερικής τέχνης:

Χειροκίνητες κουρευτικές μηχανές, συμπεριλαμβανομένης της απεχθούς "ψιλής" που κούρευε "κουρούπι" τους μαθητές, τους νεοσύλλεκτους και του τεντιμπόηδες.

Τσατσάρες και ψαλίδια. Μεγάλο ξυράφι, ακονιζόμενο στο δερμάτινο λουρί, που η εβδόμη τέχνη το μετέτρεψε σε ανατριχιαστικό φονικό όργανο.

Λεκανάκι και πινέλο για σαπουνάδα και σαπούνι σε σκόνη.

Σκεύος με κυλιόμενο χαρτί όπου σκουπιζόταν το ξυράφι στην διάρκεια του ξυρίσματος.

Μπαστουνάκι με στύψη για τυχόν αμυχές από το ξυράφι. 

Μπουκαλάκι με κολόνια-οινόπνευμα για οδυνηρό after shave.

Βούρτσα με χερούλι για να απομακρύνει τις κομμένες τριχούλες από τον σβέρκο αφού πασπαλίζονταν με ταλκ.

Μπουκαλάκι με μπριγιόλ το οποίο έκανε τα μαλλιά να γυαλίζουν, τιθάσευαν τις απείθαρχες τρίχες και κρατούσαν το χτένισμα, σύμφωνα με τις επιταγές της μόδας που προέβλεπε χωρίστρα και "κοκοράκι" ή "μπουλαντζέ" αλα Έλβις Πρίσλεϊ.

Βαποριζατέρ με κολόνια που σε έκανε να μυρίζεις σαν επιτάφιος.

Και, βέβαια, η μεγάλη άσπρη πετσέτα που τυλιγόταν γύρω από τον λαιμό του πελάτη για να τον προστατέψει από τις μυριάδες τριχούλες  που έπεφταν γύρω του, σαν νιφάδες, κατά την ιεροτελεστία του κουρέματος για να καταλήξουν στο πάτωμα. 
(συνεχίζεται)

541. "ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΜΑΓΟΙ"

Χρόνια πολλά σε όλους τους "ηλεκτρονικούς" και  πραγματικούς φίλους μου με την επίκαιρη φωτογραφία ενός από τα έργα μου.

540.Φλόγα στο τζάκι

Σειέται, λικνίζεται, χορεύει, αλλάζει μορφή χίλιες φορές στη στιγμή, με προκαλεί, με προσκαλεί με περιπαίζει, μου μιλάει, θέλει να μου πει κάτι, σιγά-σιγά καταλαγιάζει, χαμηλώνει, ψυχομαχάει και σβήνει, αφήνοντας λαμπερά κάρβουνα που και αυτά σε λίγο χάνουν την λάμψη τους, καπνίζουν και γίνονται ζεστή, γκρίζα στάχτη, λίπασμα για το λουλούδι του κήπου, "χους ει και εις χουν απελεύσει".

Μια φλόγα είμαστε κι εμείς στο τζάκι που λέγεται ζωή. 

539. Το σαραντάχρονο γεροντάκι

Έγραφε η εφημερίδα «Ακρόπολις» του Βλ. Γαβριηλίδη: 
«Άμαξα παρέσυρε τεσσαρακοντούτη γέροντα. Ο ατυχής γέρων, μεταφερόμενος εις το νοσοκομείον, εξέπνευσεν…»

Το κακόμοιρο, το σαραντάχρονο γεροντάκι...Άφησε χήρα και την σαραντάχρονη γριούλα του...

538. Κι αν είναι ο γήινος πολιτισμός ο πιο ανεπτυγμένος του σύμπαντος;


Υπάρχει εδραιωμένη η πίστη ότι οι εξωγήινοι πολιτισμοί είναι πιο ανεπτυγμένοι από τον δικό μας. Θα μπορούσε όμως να συμβαίνει και το αντίστροφο: η γήινος πολιτισμός να προηγείται όλων.  Ποιος μπορεί να το αποκλείσει αυτό;

Σε αυτή την περίπτωση, σκέπτομαι τι θα μπορούσε να συμβεί αν, στο απώτερο ή απώτατο μέλλον, ο άνθρωπος επισκεπτόταν έναν άλλο πλανήτη με υποδεέστερο πολιτισμό. Τότε, εμείς για εκείνους θα ήμασταν οι "εξωγήινοι". Τι μοίρα θα επιφύλασσε ο άνθρωπος  για αυτούς; Θα  φερόταν ως κατακτητής και δεν θα δίσταζε να τους εξανδραποδίσει για να εκμεταλλευτεί τον τόπο τους. Θυμηθείτε την μοίρα των Ινδιάνων της Αμερικής, των  Αβορίγινων της Αυστραλίας, των μαύρων της Αφρικής, των λαών των οποίων αποικιοποιήθηκε η χώρα και των κατακτημένων λαών από καταβολής κόσμου. Κι ακόμη όλων των ειδών του ζωικού και φυτικού βασιλείου της γης. Γιατί να αλλάξει ο άνθρωπος τότε;

Οπότε, ας μην αδημονούμε να υποδεχθούμε την άφιξη εξωγήινων στον πλανήτη μας. Ο Στήβεν Χόκιν μας έχει προειδοποιήσει: δεν θα είναι καθόλου φιλικοί...

(Εικονίζεται το έργο μου "ΕΞΩΓΗΙΝΟΣ" από την συλλογή "Εργαλεία")

537. Το "ΑΝΤΙΟ, ΠΑΧΟΣ!" στο ECALI CLUB


Την 19/4/2014, στον υπέροχο χώρο του ECALI CLUB έγινε η παρουσίαση του νέου βιβλίου μου "ΑΝΤΙΟ, ΠΑΧΟΣ!", που σε λίγους μόνο μήνες έκανε β' έκδοση. 

536. Μάρμαρα αναδυόμενα


Στην αρχαία Μεσσήνη, μάρμαρα έτοιμα να ξαναβγούν από την αρχαιολογική σκαπάνη στο φως, ύστερα από σκοτάδι αιώνων. 

Είναι μέλη ναού; Βάσεις αγαλμάτων; Λαξευμένοι λίθοι τείχους; Κάτι άλλο; Όταν ολοκληρωθεί η ανασκαφή, θα μας πουν την ιστορία τους. 

Στο μεταξύ, συμμερίζεσαι την αγωνία των ανασκαφέων και εύχεσαι να ήσουν ένας από αυτούς...

535. Πλίνθοι και κέραμοι...


"Λίθοι, πλίνθοι και κέραμοι ευτάκτως τεθειμένοι..."

(Παράφραση του γνωστού αποφθέγματος του Ξενοφώντα  που μου ενέπνευσε η φωτογραφία που πήρα στην αρχαία Μεσσήνη)

534. Η καριέρα της γυναίκας στον ανδροκρατούμενο κόσμο.

Μέχρι τα μέσα του περασμένου αιώνα, η γυναικεία εργασία ήταν ταμπού και ντροπή για τον σύζυγο αφού σήμαινε ότι δεν ήταν ικανός να την θρέψει (!) ενώ μόλις το 1952 απέκτησαν οι Ελληνίδες δικαίωμα ψήφου. Στα επόμενα εξήντα χρόνια, οι γυναίκες κάλυψαν μια αβυσσαλέα απόσταση. Κατόρθωσαν να καταξιωθούν στην συνείδηση του κόσμου και να εκπορθήσουν όλα τα θεωρούμενα ανδρικά επαγγέλματα, που στην πράξη αποδείχτηκε ότι δεν είχαν λόγο να θεωρούνται ως τέτοια. 

Η πορεία τους δεν ήταν εύκολη. Πληρώθηκαν με χαμηλότερους μισθούς  από εκείνους των ανδρών για την ίδια δουλειά, άκουσαν μύριες ειρωνείες, υπέστησαν σεξουαλικές παρενοχλήσεις και συνδύασαν τον δύσκολο ρόλο της εργαζόμενης μητέρας και της νοικοκυράς αλλά δεν πτοήθηκαν. Επέμειναν και κατενίκησαν την προκατάληψη των ανδρών που έβλεπαν την επαγγελματική τους ανέλιξη σαν απειλή για την δική τους.  Παλιός συνάδελφος, γνωστός για την στενοκεφαλιά του, είχε συστήσει κάποτε σε νεαρή εκπαιδευόμενη "να πάει να πλύνει πιάτα". Τελικά, εκείνη εξελίχθηκε σε επιτυχημένο διευθυντικό στέλεχος τραπεζών καταλαμβάνοντας θέσεις ανώτερες από την δική του. 

Σήμερα, η μεγαλύτερη ικανότητα οδήγησης αυτοκινήτου από τις γυναίκες αναγνωρίζεται έμπρακτα από ασφαλιστικές εταιρείες με έκπτωση στα ασφάλιστρα. Έχουν καλλίτερες σχολικές επιδόσεις, όπως αποδεικνύουν οι  περισσότερες πρωτιές στις εισαγωγικές. Οργανικά είναι ισχυρότερες, αφού σύμφωνα με την Στατιστική Αρχή, το προσδόκιμο ζωής στην ηλικία των 65 ετών, είναι 18,5 χρόνια για τους άντρες και τα 20,6 χρόνια για τις γυναίκες. 

Οι γυναίκες έχουν καταλάβει με επιτυχία όλα τα επαγγέλματα ακόμη και του πιλότου πολεμικών αεροσκαφών, στις ΗΠΑ. Διαπρέπουν στον ανδροκρατούμενο κόσμο της ναυτιλίας: οι καπετάνισσες δεν υστερούν σε τίποτε από τους άνδρες συναδέλφους τους, αρκετές επιτυχημένες ναυτιλιακές εταιρείες και τράπεζες διοικούνται από γυναίκες.  Πριν από λίγα μόλις χρόνια, η τότε Τράπεζα Εργασίας είχε ως πολιτική να μην προσλαμβάνει γυναίκες.   

Κάποιες γυναίκες έχουν την φήμη ότι είναι δύσκολες στην δουλειά τους.  Συνεργαζόμενος μαζί τους δεν είχα πρόβλημα. Απλά τις σεβόμουν ως επαγγελματίες γιατί ήξερα πως πίσω από μια επιτυχημένη γυναίκα κρύβεται μεγαλύτερος μόχθος  επειδή για να καταλάβει την θέση της  έπρεπε να είχε πολεμήσει την ανδρική προκατάληψη. Κάποτε ταξίδεψα στο Λονδίνο με την διευθύντρια μεγάλης ναυτιλιακής εταιρείας, γνωστής για τον αυταρχισμό της. Στο ρεστοράν που με κάλεσε για δείπνο, μου εκμυστηρεύτηκε ότι αναγκαζόταν να παίζει αυτόν τον ρόλο για να καταπολεμήσει την προσωπική της δειλία και να επιπλεύσει σε ένα ανδροκρατούμενο χώρο, στον οποίο σύμφωνα με την αρρωστημένη αντίληψη, η κατάληψη μιας σημαντικής θέση από γυναίκα έχει εξαγοραστεί με ανταλλάγματα...

Στην ιστορία, οι μόνες γυναίκες που ασκούσαν εξουσία ήταν οι βασίλισσες. Στα νεότερα χρόνια εμφανίζονται και μη γαλαζοαίματες σιδηρές κυρίες: Ιντίρα Γκάντι, Γκόλντα Μέιρ, Μάργκαρετ Θάτσερ, Άνγκελα Μέρκελ. Ομολογώ ότι μεγαλύτερη εμπιστοσύνη μου εμπνέουν αρχηγοί κρατών.

Κύριοι ομόφυλοι, ας το παραδεχτούμε. Με εξαίρεση την μυϊκή δύναμη, δεν υπερτερούμε σε τίποτε απολύτως από τις γυναίκες. Μάλιστα,  αν ντε και καλά πρέπει να βάλουμε ταμπέλες στα φύλα, θα ψήφιζα το γυναικείο ως το ισχυρό. 
Οι γυναίκες έχουν όμως πολύ ακόμη δρόμο να διανύσουν. Ευτυχώς, με την πάροδο του χρόνου, μειώνεται η προκατάληψη οπότε μετά από κάποια χρόνια θα μηδενιστεί. Για να το επιτύχουν αρκεί να το πιστέψουν οι ίδιες.  Να μην νομίζουν ότι χρειάζεται να χρησιμοποιήσουν γοητεία (οι λίγες που το έκαναν είχαν βραχύβια επιτυχία και στιγματίστηκαν) ούτε  δάκρυα ούτε να μιμηθούν τα ανδρικά πρότυπα. Αν είναι σωστές στη δουλειά τους και διαθέτουν επαγγελματική συνείδηση, γρήγορα θα αναγνωριστούν. 

Όπως το χρώμα ενός αυτοκίνητου δεν κάνει καμιά διαφορά στην απόδοσή του, το ίδιο δεν κάνει και μια ανατομική διαφορά στο ανθρώπινο σώμα. Η καριέρα είναι σαν την ελευθερία. Δεν χαρίζεται, κατακτιέται με προσπάθειες και διεκδικήσεις. 

(Aπό την στήλη μου "Εμπειρικές Συμβουλές Αυτοβελτίωσης" στο ποιοτικό e-περιοδικό Flow Magazine:
http://www.flowmagazine.gr/article/view/i_kariera_tis_gunaikas_ston_androkratoumeno_kosmo)

533. Υπάρχουν αναντικατάστατοι;

Είναι αλήθεια ότι ο καθένας από εμάς είναι μοναδικός στη ζωή. Κανένας στον κόσμο, πριν από εμάς, από καταβολής ανθρώπινου γένους, και μετά από εμάς, όσο θα υπάρχει ανθρώπινο γένος, δεν θα είναι σαν κι εμάς. Είναι ακόμη αλήθεια ότι ο καθένας μας έχει τις χάρες και τα ταλέντα του, κάποια από τα οποία μπορεί να είναι μοναδικά. Είναι όμως εξ ίσου αληθές ότι η ανθρωπότητα πορεύτηκε με επιτυχία για εκατομμύρια χρόνια χωρίς εμάς και τα ταλέντα μας και θα πορευτεί μέχρι την συντέλεια του κόσμου χωρίς να της λείψουμε (στην πραγματικότητα ούτε καν θα αντιληφτεί την έλλειψή μας).

Αφού συμφωνήσαμε τι συμβαίνει με την παρουσία μας στην υφήλιο, ας πάμε στον μικρόκοσμο που λέγεται εργασία. Καμιά φορά (ή μήπως συχνά;) πέφτουμε στην παγίδα που στήνουμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας, πιστεύοντας πως είμαστε τόσο σημαντικοί, ώστε χωρίς εμάς θα έλθει η καταστροφή. Ίσως αυτή η ψευδαίσθηση να μας τονώνει το ενδιαφέρον για την ανιαρή δουλειά μας, ίσως να δίνει στο εγώ μας τροφή που, για κάποιους λόγους, την έχει ανάγκη. 

Το αποτέλεσμα της αντίληψής μας αυτής θα ήταν αδιάφορο αν δεν μας οδηγούσε ενίοτε σε αρνητικές συμπεριφορές: Εργασιομανία (workaholism), με ό,τι αυτό συνεπάγεται για εμάς και τους δικούς μας. Γάντζωμα σε μια θέση αρνούμενοι να παραδώσουμε τα ηνία της επιχείρησής ή του μαγαζιού μας στα παιδιά μας. Άγχος, που προκύπτει από την ανάγκη να αποδεικνύουμε συνεχώς στον εαυτό μας κα στους άλλους ότι, πράγματι, είμαστε αναντικατάστατοι.   

Η ναρκισσιστική φαντασίωση ότι είμαστε αναντικατάστατοι, πέραν της επαγγελματικής, επηρεάζει αρνητικά και την προσωπική μας ζωή. Ανησυχούμε υπερβολικά και αφύσικα για το μέλλον των παιδιών μας αν μας συμβεί κάτι, με αποτέλεσμα να γινόμαστε υπερπροστατευτικοί. Έτσι όμως υποσκάπτουμε την αυτοπεποίθησή τους και επαληθεύουμε τους φόβους μας μέσω μιας αυτο-επιβεβαιωνόμενης προφητείας (self fulfilling prophecy).  Ο λαός μας έχει θυμοσοφικά αποφανθεί "αλί, σ' αυτόν που πάει" εννοώντας ότι μετά τον θάνατό κάποιου τα μέλη της οικογένειάς του, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα βρουν τον δρόμο τους. 

Αν ρίξουμε μια ματιά γύρω μας βλέπουμε ότι αυτό που πράγματι ισχύει είναι το "ουδείς αναντικατάστατος", ακόμη ο Αϊνστάιν ή ο Μέγας Ναπολέων. Ο επόμενος μπορεί να είναι υποδεέστερος αλλά θα συνεχίσει το έργο του έστω και λιγότερο αποτελεσματικά. Η ιστορία της ανθρωπότητας δεν προχωρά ολόισια αλλά με ζικ-ζακ. 

Ένα από τα καθήκοντα του σωστού μάνατζερ να φροντίζει να παράγει άλλους μάνατζερ που θα μπορούν επάξια να τον αντικαταστήσουν. Αντίθετα ένας κατά φαντασίαν αναντικατάστατος όχι μόνο δεν το κάνει αυτό αλλά έμμεσα σαμποτάρει τους υποψήφιους για να αποδεικνύει στους άλλους και στον εαυτό του την "μοναδικότητά" του. 

Ο καλλίτερος τρόπος για να θεραπευτεί κάποιος από την αντίληψη που έχει πως "μετά από μένα το χάος" είναι ένας μοναχικός περίπατος σε νεκροταφείο. Εκεί, ανάμεσα σε χιλιάδες πρώην "αναντικατάστατους", θα σκεφτεί, θα φιλοσοφήσει, θα προσγειωθεί και θα φύγει σοφότερος. 

Το βέβαιο είναι πως, μετά από εμάς, η γη θα συνεχίσει να γυρίζει, η τηλεόραση να διαφημίζει σερβιέτες και τα σουβλατζίδικα να ταΐζουν στρατιές Ελλήνων...

(Aπό την στήλη μου "Εμπειρικές Συμβουλές Αυτοβελτίωσης" στο ποιοτικό e-περιοδικό Flow Magazine:
http://www.flowmagazine.gr/article/view/uparxoun_anantikatastatoi)

532. Επτά συμβουλές για την αντιμετώπιση του επαγγελματικού άγχους

Σημαντική πηγή άγχους είναι η εργασία, ανεξαρτήτως επαγγέλματος. Πολλοί φαντάζονται κάποιο άλλο επάγγελμα ως το ιδανικό αντί του δικού τους. Όμως, κι αν ακόμη ασκούσαν εκείνο, πάλι θα θεωρούσαν κάποιο άλλο ως ιδανικό. 

Δουλειά χωρία άγχος δεν υπάρχει. Οι λόγοι πολλοί: ανία, συνεχής πίεση χρόνου και προθεσμιών, βάρος ευθυνών, κακό περιβάλλον εργασίας, μη αναγνώριση αξίας κλπ. Μερικοί αγχώνονται τόσο που  σωματοποιούν το άγχος τους πάσχοντας από αϋπνία, χρόνια κούραση, τεντωμένους μυς, τικ κλπ. 

Σε προηγούμενο άρθρο με τίτλο "Είναι ο μισθός το πρωτεύον κίνητρο εργασίας;" ανακαλύψαμε ότι, μετά την κάλυψη των αναγκών επιβίωσης, προηγούνταν άλλα κίνητρα, όπως η ψυχολογική ικανοποίηση από την εργασία (job satisfaction) το αίσθημα ασφάλειας κλπ. Επίσης στο άρθρο "Ψυχολογώντας τους άλλους: Οι τρεις ανάγκες" είδαμε ότι η εργασία καλύπτει, μεταξύ άλλων, την ανάγκη μας για Επιτεύγματα (achievement). Μπορούμε να δούμε το άγχος ως ένα μέρος του τιμήματος που πληρώνουμε για το πακέτο "υλικά αγαθά-ψυχολογική κάλυψη" που μας προσφέρει η δουλειά μας. 

Αφού το εργασιακό άγχος είναι αναπόφευκτο, το ζητούμενο δεν είναι η εξαφάνιση αλλά ο έλεγχός του. Για αυτό δεν υπάρχουν διάφοροι τρόποι και ο καθένας  βρίσκει τον συνδυασμό που του ταιριάζει.  Ιδού οι δικοί μου:
Ένα γραφείο γεμάτο ανακατεμένα χαρτιά όπου ψάχνεις εναγωνίως να βρεις αυτό που επείγεσαι και συχνά δεν το βρίσκεις είναι πηγή άγχους. Εύκολα εξουδετερώνεται με συχνό ξεκαθάρισμα, πετώντας τα άχρηστα έγγραφα και αρχειοθετώντας τα υπόλοιπα σε φακέλους. Έτσι ελέγχεις εσύ το χαρτομάνι  και όχι εκείνο εσένα. 
Το ίδιο με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Όταν όλα τα μηνύματα, εισερχόμενα και εξερχόμενα, είναι αταξινόμητα, αγχώνεσαι για να βρεις εκείνο που θέλεις κάθε φορά. Κι όσο πιο παλιό είναι τόσο πιο πολύ δυσκολεύεσαι να το εντοπίσεις ανάμεσα στον πέλαγος των άλλων. Η άμεση αρχειοθέτηση στον οικείο ηλεκτρονικό φάκελο που θα ανοίξεις λύνει το πρόβλημα, μαζί με το σβήσιμο των άχρηστων μηνυμάτων που μπερδεύονται με τα χρήσιμα. Για αυτό και η αναγραφή του θέματος σε όλα τα επαγγελματικά (και όχι μόνο) μηνύματα διευκολύνει την αρχειοθέτηση και τον γρήγορο εντοπισμό τους. 
Στη δουλειά (αλλά και στη ζωή) συνεχώς δημιουργούνται νέες εκκρεμότητες, που τριβελίζουν το μυαλό μας και μας αγχώνουν. Η λύση είναι η καταγραφή τους σε λίστα και η διαγραφή τους όταν  τακτοποιούνται. Τα μέσα καταγραφής ποικίλουν: παλιός συνάδελφος στην τράπεζα, διευθυντής, που χειριζόταν τα προβληματικά δάνεια είχε κρεμάσει στον απέναντι τοίχο του γραφείου του ένα μικρό πίνακα όπου κατέγραφε τις εκκρεμότητες με μαρκαδόρο. Σήμερα υπάρχουν τα ηλεκτρονικά μέσα.   
Πολύ σημαντική είναι και η οργάνωση των ραντεβού μας. Προσωπικά με εξυπηρετεί το βιβλίο-ατζέντα που σε κάθε δισέλιδο ανοίγεται μπροστά μου ολόκληρη η εβδομάδα. Βέβαια, οι χρήστες των σύγχρονων κινητών τηλεφώνων δεν έχουν ανάγκη από χάρτινα εργαλεία.  
Η τεχνολογία, που έχει αντικαταστήσει τις γραμματείς με ηλεκτρονικά εργαλεία, προσφέρει την τηλεφωνική συσκευή με αυτόματη κλήση  προεπιλεγμένων αριθμών. Είναι ταχύτερη από την χειροκίνητη πληκτρολόγηση και απαλλαγμένη από λάθη που κάνουμε στην βιασύνη μας και μας εκνευρίζουν.         
Το πρωινό ξύπνημα λίγο ενωρίτερα μάς γλυτώνει από το καθημερινό πρωινό άγχος για έγκαιρη προσέλευση στην δουλειά. 
Η καλλιέργεια καλών σχέσεων, πνεύματος συνεργασίας και αλληλοκατανόησης με συναδέλφους και συνεργάτες μάς απαλλάσσει από τις στρεσογόνες εντάσεις ενός κακού κλίματος.  

Το πρόβλημα του άγχους είναι πολύπλοκο και σύνθετο και δεν μπορεί να καλυφθεί στο στενό πλαίσιο ενός άρθρου. Ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης μπορεί να βρει περισσότερα στο βιβλίο μου "Αντίο, Άγχος" (link στο http://www.dioptra.gr/Vivlio/124/710/Antio-agxos/ ) (εκδόσεις Διόπτρα), που παρουσιάζει  με γλαφυρότητα και χιούμορ τους εβδομήντα περίπου τρόπους που ανέπτυξα για να αντιμετωπίσω αποτελεσματικά το δικό μου άγχος, επαγγελματικό κα μη. 

Για όλα φταίει ο Αδάμ που εκδιώχθηκε από τον Παράδεισο με την θεϊκή εντολή «με τον ιδρώτα του προσώπου σου να βγάζεις το ψωμί σου». Αν δεν έτρωγε εκείνο το καταραμένο μήλο, τώρα θα λιαζόμασταν ολημερίς στους κήπους της Εδέμ! Βέβαια, και πάλι θα είχαμε άγχος για χίλιους δυο λόγους, ο σημαντικότερος από  τους οποίους θα ήταν η ανία. Όχι όμως για χίλιους τρεις που έχουμε τώρα, προσθέτοντας και την εργασία…

(Aπό την στήλη μου "Εμπειρικές Συμβουλές Αυτοβελτίωσης" στο ποιοτικό e-περιοδικό Flow Magazine:
http://www.flowmagazine.gr/article/view/epta_sumvoules_gia_tin_antimetopisi_tou_epaggelamatikou_agxous)

531. Όσα πρέπει να ξέρετε για τις τραπεζικές καταθέσεις

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τι είναι τραπεζική κατάθεση; Δάνειο του καταθέτη προς την τράπεζα. Η τράπεζα δανείζεται από τους καταθέτες και δανείζει τους δανειολήπτες (ιδιώτες και επιχειρήσεις), αφού προηγουμένως ελέγξει την φερεγγυότητά τους, όπως θα έκανε κάθε σώφρων δανειστής. Μια στιγμή! Δανειστής είπαμε; Μα και ο καταθέτης είναι δανειστής. Και ως σώφρων δανειστής οφείλει να ελέγξει την φερεγγυότητα του δανειολήπτη του, δηλαδή της τράπεζας. Στην πραγματικότητα το κάνει, ή μήπως καταθέτει τα λεφτά του σε όποια τράπεζα του δώσει το υψηλότερο επιτόκιο; Η πάλαι ποτέ Τράπεζα Κρήτης, επί Κοσκωτά, έδινε τρελά επιτόκια για να προσελκύσει καταθέσεις ενώ, σύμφωνα με φήμες, για μεγάλα ποσά χάριζε και αυτοκίνητα! Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου, φυσικά κατέρρευσε. 

Από μεγάλο Έλληνα πλοιοκτήτη, δανειακό πελάτη μου στην αμερικάνικη τράπεζα που ήμουν τότε διευθυντής, ζητούσα κάθε χρόνο οικονομικά στοιχεία για να βεβαιωθώ ότι συνεχίζει να είναι φερέγγυος. Όμως και εκείνος ζητούσε τον ετήσιο ισολογισμό της τράπεζας. Γιατί; Μα εκτός από δανειολήπτης ήταν παράλληλα και καταθέτης  της. Ήθελε, δικαίως, να  βεβαιωθεί ότι η τράπεζα παρέμενε ισχυρή για να της εμπιστεύεται τις καταθέσεις του. 

Για την ιστορία, ενώ η τιμή της μετοχής της συγκεκριμένης τράπεζας-κολοσσού, κάποτε ξεπερνούσε τα $70, μετά την φούσκα των ακινήτων που έσκασε στην Αμερική καταβαραθρώθηκε στο $1 έτοιμη να πτωχεύσει. Αυτό δείχνει ότι η φερεγγυότητα των τραπεζών (όπως και κάθε οργανισμού ή χώρας) μπορεί να τεθεί σε αμφισβήτηση ανάλογα με προβλεπτές ή απρόβλεπτες εξελίξεις.     

Συμβουλή: Πριν δανείσετε μια τράπεζα καταθέτοντας σε αυτήν τα χρήματά σας ελέγξετε τη φερεγγυότητά της. Πώς; Πολύ εύκολα. Έχουν φροντίσει για αυτό οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης (Standard & Poors,  Moody's, Fitch) οι οποίοι, αφού εξετάσουν ενδελεχώς τα οικονομικά στοιχεία και τις προοπτικές της κάθε τράπεζας (μεγάλης εταιρίας, οργανισμού, χώρας,) την βαθμολογούν με συγκεκριμένους κωδικούς (π.χ. ΑΑΑ, ΑΑ+, ΒΒ-, Caa1) που  καλύπτουν όλη την γκάμα, από άριστα μέχρι "σκουπίδια". (Για τους οίκους αξιολόγησης θα μιλήσουμε εκτενέστερα σε επόμενο άρθρο). Η βαθμολόγηση (rating) δημοσιεύεται στα ΜΜΕ και το διαδίκτυο. Αν ρωτήσετε τον υπάλληλο θα σας πει την βαθμολόγηση της τράπεζάς του και την συγκρίνετε με εκείνη των άλλων τραπεζών. Αν αυτή την απλή κίνηση έκαναν όσοι μετέφεραν σε κυπριακές τράπεζες τις καταθέσεις τους, για μεγαλύτερη ασφάλεια, στην αρχή τη οικονομικής κρίσης, θα διαπίστωναν το λάθος τους.        

Μα, θα ρωτήσετε, δεν είναι οι τραπεζικές καταθέσεις εγγυημένες από το κράτος; Τι με νοιάζει η βαθμολογία τους από τους διεθνείς οίκους, που  στο κάτω-κάτω κάνουν και λάθη; Ας πάρουμε τα πράγματα με την σειρά. 

Τα δεδομένα είναι τα εξής: 
 Οι εγγυήσεις καλύπτουν ένα ορισμένο ποσόν και όχι ολόκληρο: 100.000 ευρώ ανά καταθέτη για το σύνολο των λογαριασμών του ανά τράπεζα.
 Η παρεχόμενη εγγύηση είναι τόσο ισχυρή όσο οικονομικά ισχυρός είναι ο εγγυητής. Το ελληνικό δημόσιο εν προκειμένω, το οποίο πριν από λίγα χρόνια άφησε απλήρωτους τους συμπολίτες μας που το εμπιστεύτηκαν αγοράζοντας ομόλογά του.
Το ρίσκο που παίρνει ο καταθέτης είναι τριπλό: (α) η φερεγγυότητα του πρωτοφειλέτη, δηλαδή της τράπεζας, ελληνικής ή ξένης που λειτουργεί στην Ελλάδα. (β) η φερεγγυότητα του εγγυητή, που αναφέραμε προηγουμένως, στη περίπτωση που εκείνη πτωχεύσει ή αδυνατεί να πληρώσει, και (γ) κι αν ακόμη οι δύο πρώτοι είναι οικονομικά φερέγγυοι υπάρχει ο κίνδυνος, έστω θεωρητικά, πολεμικής σύρραξης, πολιτικής αστάθειας κλπ (sovereign risk). Σε αυτόν τον κίνδυνο υπόκεινται οι καταθέσεις και των υποκαταστημάτων ξένων τραπεζών που λειτουργούν στην Ελλάδα,  δηλαδή, η μητρική τράπεζα δεν εγγυάται τις καταθέσεις αυτές. 
Πώς μπορούμε να αποφύγουμε αυτούς τους κινδύνους; Με τρεις ουσιαστικές κινήσεις: 
Προσεκτική επιλογή της τράπεζας. Πέρασε ο καιρός της ανεμελιάς, τότε που θεωρούσαμε ότι οι καταθέσεις μας είναι  εγγυημένες βρέξει-χιονίσει. Προσοχή, το υψηλότερο επιτόκιο καταθέσεων σε σύγκριση με εκείνο των άλλων τραπεζών μπορεί να κρύβει κάποιο πρόβλημα ρευστότητας ή αδυναμίας. Η φερεγγυότητα μιας τράπεζας δεν είναι τα επιβλητικά κτίρια, τα πολυτελή γραφεία, ο αριθμός των υποκαταστημάτων και οι μελιστάλαχτοι υπάλληλοι. Είναι αυτό που δείχνει η βαθμολόγηση των διεθνών οίκων. Παρά τα λάθη που μπορεί να κάνουν (και έχουν πράγματι κάνει) είναι το πιο αξιόπιστο σύστημα που έχουμε διαθέσιμο αυτή την στιγμή. 
 Διάσπαση των καταθέσεων σε περισσότερες τράπεζες ώστε να καλύψουμε ολόκληρο το ποσό από την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, η φερεγγυότητα του οποίου εγείρει ερωτηματικά αλλά είναι καλλίτερη από το τίποτε. 
 Σώφρονα επιλογή των πολιτικών μας ταγών με ορθολογιστικά κριτήρια προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα πολιτικής αστάθειας.   

Η τράπεζα δεν κρατά τις καταθέσεις μας στο χρηματοφυλάκιό της  αλλά τις επενδύει δανείζοντας:
τους πελάτες της (εταιρείες και ιδιώτες) 
άλλες τράπεζες που έχουν ανάγκες ρευστότητας κα βγαίνουν για αυτό τον λόγο στην διατραπεζική αγορά. Ναι, σωστά μαντέψατε, εξετάζει προηγουμένως την φερεγγυότητα της άλλης τράπεζας λαμβάνοντας υπόψη την βαθμολόγηση των διεθνών οίκων αξιολόγησης προκειμένου να αποφασίσει την διάρκεια, το ύψος και τους όρους της δανειοδότησης 
την κεντρική τράπεζα της χώρας στην οποία λειτουργεί, εδώ η Τράπεζα της Ελλάδος. 

Η τράπεζα όμως φροντίζει να έχει διαθέσιμο ένα ελάχιστο ποσό για να καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες της σε ρευστότητα, δηλαδή τις συνήθεις αναλήψεις των καταθετών της. Αν όμως κάποια στιγμή όλοι οι καταθέτες της και ζητήσουν να αποσύρουν το σύνολο των καταθέσεών τους η τράπεζα αδυνατεί να τους ικανοποιήσει. 
Πότε θα συμβεί αυτό; Σε συνθήκες πανικού που προέρχεται είτε από πραγματικά αίτια είτε από απλές φήμες. Σε μια τέτοια περίπτωση θα επηρεαστεί ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα το οποίο θα καταρρεύσει. Τότε οι τράπεζες κλείνουν προληπτικά για λίγες ημέρες, προκειμένου να καταλαγιάσει ο πανικός, επιτρέποντας καθημερινές αναλήψεις μικροποσών από τα ΑΤΜ, όπως έγινε στην Κύπρο, στην οικονομική κρίση.  Είναι γνωστό ότι και στην Ελλάδα, προκειμένου να μην υπάρξει η παραμικρή υπόνοια ότι οι τράπεζες αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας και σπεύσουν όλοι στα ταμεία ζητώντας πίσω τις καταθέσεις τους, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενεργώντας προληπτικά, εφοδίασε αφειδώς με δισεκατομμύρια ευρώ τις ελληνικές τράπεζες με αλλεπάλληλες αεροπορικές χρηματαποστολές.

Στο όχι μακρινό παρελθόν, όλες οι τράπεζες στη Ελλάδα δέχονταν αρκετά μεγάλα ποσά για κατάθεση σε χαρτονόμισμα, χωρίς να ρωτούν την προέλευσή τους, πράγμα που διευκόλυνε το ξέπλυμα χρήματος. Όμως τα πράγματα άλλαξαν σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Πάνω από ένα ορισμένο ποσόν, η τράπεζα όχι μόνο ερωτά την προέλευσή του αλλά ο υπάλληλος υποχρεώνεται να αναφέρει οποιαδήποτε ύποπτη συναλλαγή σε συγκεκριμένο στέλεχος της τράπεζας που την διερευνά περαιτέρω.  Όποιος φυλάει λεφτά στο σπίτι και θέλει να τα καταθέσει στη τράπεζα ίσως κληθεί να δώσει εξηγήσεις.  Όμως για τους κινδύνους που διατρέχουμε κρατώντας λεφτά "στο στρώμα" θα μιλήσουμε στο επόμενό μας άρθρο.   

(Από την στήλη μου Εμπειρικές Συμβουλές Αυτοβελτίωσης στο e-περιοδικό Flow Magazine:
http://www.flowmagazine.gr/article/view/osa_prepei_na_kserete_gia_tis_trapezikes_katatheseis/category/quality_of_life)

530. Ρόλος επιστημών


Πιστεύω ότι, σε τελευταία ανάλυση, ο ρόλος των επιστημών είναι η βοήθεια προς τον άνθρωπο να βρίσκει το στίγμα του στον συμπαντικό χωροχρόνο. 

Δηλαδή, η ιστορία τον τοποθετεί στον χρόνο (τι συνέβη πριν από αυτόν), η αστρονομία στο διάστημα (η θέση της γης και η δική του στο σύμπαν), η βιολογία στον χώρο των εμβίων, η ανθρωπολογία στη εξέλιξή του μέχρι τον homo sapiens, η φιλοσοφία στην σφαίρα των ιδεών, τα φυσικομαθηματικά στην θέση του ως προς τους νόμους του σύμπαντος, η χημεία στα συστατικά και τις αντιδράσεις του σώματός του και της γύρω ύλης, η θεολογία στη σχέση του με το επέκεινα, η οικονομία στις δοσοληψίες του μες τον υπόλοιπο κόσμο, η ψυχολογία την θέση του με το εγώ του, κλπ.    

Το στίγμα ενός σημείου σε δισδιάστατη επιφάνεια καθορίζεται από δύο μόνο συντεταγμένες, στον χώρο από τρεις ενώ το στίγμα ενός ανθρώπου χρειάζεται πολλές για να προσδιορισθεί. 

(Εικονίζεται το έργο μου "Αναδυόμενη Αφροδίτη" από τη συλλογή "Κοχύλια")

529. Οι βλαβερές συνέπειες της...απληστίας

Νομίζουμε πως η απληστία είναι κάτι που αφορά πάντα τους άλλους και όχι εμάς. Λάθος. Αφορά και εμάς σε μεγάλο βαθμό. Στο βιβλίο μου "Αντίο, Άγχος", εξηγώ ότι ευτυχία είναι κατάσταση όπου η πραγματικότητα συμπίπτει με τις επιθυμίες μας. Επομένως, η απληστία, που διογκώνει τις επιθυμίες μας, είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της ευτυχίας. Περιλαμβάνεται στα επτά Θανάσιμα Αμαρτήματα και είναι η ρίζα όλων των υπόλοιπων.

Αρκετά όμως με την θεωρία, ας πάμε στην πράξη. Τυπική περίπτωση απληστίας είναι "το σύνδρομο του χαρτοπαίχτη". Όταν κερδίζει συνεχίζει το παιχνίδι για να κερδίσει κι άλλα. Όταν χάνει πάλι συνεχίζει για να ρεφάρει. Όσο πιο πολλά χάνει τόσο πιο απρόθυμος είναι να εγκαταλείψει το παιχνίδι. Τελικά είναι πάντα χαμένος.

Την συμπεριφορά του χαρτοπαίχτη είχαν όσοι  μπήκαν στο χρηματιστήριο στην χρυσή εποχή του, πριν από κάποια χρόνια. Κέρδιζαν μεγάλα ποσά και δεν πουλούσαν επειδή ήθελαν να κερδίσουν περισσότερο. Όσο πιο πολύ κέρδιζαν τόσο πιο απρόθυμοι γίνονταν να πουλήσουν και να φύγουν επειδή ήθελαν ακόμη μεγαλύτερα κέρδη. Ώσπου η φούσκα έσκασε και τα κέρδη έγιναν μεγάλες ζημιές. Και πάλι όμως δεν πουλούσαν ελπίζοντας σε νέα άνοδο τιμών που δεν ήλθε ποτέ. Έτσι χάθηκαν αποταμιεύσεις μιας ζωής και εφάπαξ, οικόπεδα και σπίτια που πουλήθηκαν για να αγοραστούν μετοχές.  

Άλλο παράδειγμα. Πριν από χρόνια, πολλοί πλοιοκτήτες, για να αποφύγουν το  υψηλό επιτόκιο δολαρίου (20%) μετέτρεπαν τα δάνειά τους σε άλλα νομίσματα, όπως το ιαπωνικό γιέν. Αναπόφευκτα όμως έπαιρναν συναλλαγματικό κίνδυνο, αφού οι ναύλοι είναι σε δολάρια και τα τοκοχρεολύσια σε γιεν. Στο επόμενο διάστημα η αλλαγή της ισοτιμίας  τους ευνόησε. Δεν μετέτρεψαν όμως το δάνειο ξανά σε δολάρια επειδή ήθελαν να κερδίσουν κι άλλο. Στη συνέχει η ισοτιμία γύρισε εναντίον τους και το υπόλοιπο του δανείου μεταφρασμένο σε δολάρια φούσκωσε. Ούτε και τότε μετέτρεψαν το δάνειο σε δολάρια για να σταματήσουν την ζημιά. Περίμεναν μάταια μια νέα αλλαγή της ισοτιμίας υπέρ τους για να την μειώσουν.

Υπάρχει τρόπος για να αποφύγει κανείς το "σύνδρομο του χαρτοπαίχτη"; Ναι, είναι αυτός που εφαρμόζουν οι επαγγελματίες επενδυτές: καθορίζουν εκ των προτέρων στόχους-όρια για κέρδος και ζημιά.  Αν κερδίζουν π.χ. 20% ή χάνουν 10% φεύγουν. Δεν περιμένουν ούτε για να αυξήσουν το  κέρδος ούτε για να μειώσουν την ζημιά. Το πρόβλημα είναι ότι ο πολύς κόσμος ενώ αναγνωρίζει την ορθότητα αυτού του κανόνα δεν τον εφαρμόζει. Αιτία; Μαντέψτε την! 

Όμως η απληστία μάς ακολουθεί και στην καθημερινή ζωή. Παράδειγμα, η ηλικία. Αντί να χαιρόμαστε για τα χρόνια που έχουμε ζήσει και εξακολουθούμε να ζούμε ενώ άλλοι πέθαναν νεότεροι, μελαγχολούμε την ημέρα των γενεθλίων μας επειδή δεν είμαστε πια νέοι. Και δυστυχούμε αφού η πραγματικότητα (η ηλικία μας)  δεν συμπίπτει με την επιθυμία μας (να είμαστε νέοι). Επιθυμία που δεν θα εκπληρωθεί ποτέ εκτός κι αν έχουμε την «τύχη» του Δρος Φάουστ...

Οι εφημερίδες συχνά αναφέρουν απάτες επιτήδειων που αποσπούν χρήματα από τα θύματά τους με την υπόσχεση μεγάλων κερδών. Διαβάζω σήμερα: "Μια 57χρονη εξαπάτησε δέκα άτομα και τους απόσπασε 259.000 ευρώ για να τα επενδύσει σε μετοχές τράπεζας, ισχυριζόμενη πως είχε "εσωτερική πληροφόρηση" από υψηλόβαθμα διοικητικά στελέχη της για άνοδο της τιμής τους".

Θύματα της απληστίας έπεσαν κάποιοι με την γνωστή "Νιγηριανή απάτη": Λάμβαναν email από κάποιον υποτιθέμενο αξιωματούχο στην Νιγηρίας που τους πληροφορούσε ότι τον επέλεξε (!) για να τον βοηθήσει να εξάγει παράνομα από την χώρα του μερικά εκατομμύρια δολάρια που είχε εισπράξει από μίζες. Τους ζητούσε τον αριθμό του τραπεζικού λογαριασμού τους για να τους τα εμβάσει. Θα κρατούσαν τα μισά (!)  και τα υπόλοιπα, θα τα έστελναν σε λογαριασμό του 'Νιγηριανού" που θα του υποδείκνυε. Αποτέλεσμα; Τα θύματα έχαναν όλα τα χρήματα που είχαν στο λογαριασμό τους. Θύματα απληστίας και οι μετέχοντες στα γνωστά "αεροπλανάκια" ή "πυραμίδες" που εισέπρατταν αρχικά μεγάλα κέρδη πριν χάσουν όλα τα λεφτά τους. 

Τι είναι αυτό που μετατρέπει έξυπνους ανθρώπους σε αφελή θύματα απατεώνων και βλέπουν το τυράκι αλλά όχι την φάκα; Τώρα ξέρεις...   

(Από την στήλη μου "Εμπειρικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο e-περιοδικό Flow Magazine":
http://www.flowmagazine.gr/article/view/oi_vlaveres_sunepeies_tis_aplistias)
                                                                               

528. Η ιδανική ηλικία

Αν ρωτήσεις κάποιον ποια είναι η καλλίτερη ηλικία της ζωής του, είναι βέβαιον ότι η απάντησή του θα αναφέρεται σε μια παρελθούσα ηλικία π.χ. "όταν ήμουν είκοσι χρονών".  

Επειδή όμως, ως γνωστόν, ο χρόνος δεν γυρίζει πίσω, η απάντηση αυτή είναι καθαρά θεωρητική. Έχει ακριβώς τον ίδιο βαθμό ουτοπίας και την ίδια αξία με το να έλεγες "θα ήθελα να ήμουν ο πλουσιότερος και ομορφότερος άνθρωπος του κόσμου  και επί πλέον αθάνατος". 

Αν θελήσουμε να επιστρέψουμε στην πραγματικότητα και να βρούμε μια απάντηση που να έχει πρακτικό αντίκρισμα, έχουμε δύο ενδεχόμενα: το ένα  να πει "η τωρινή μου ηλικία" και το άλλο  μια μελλοντική ηλικία του, "μετά από χ χρόνια". 

Κανείς όμως λογικός άνθρωπος δεν θα θεωρούσε καλλίτερη μιαν ηλικία μεγαλύτερη από αυτή που έχει. Μια μελλοντική ηλικία υστερεί έναντι της τρέχουσας αφού δεν είναι εξασφαλισμένη (καμιά εγγύηση ότι θα ζει ως τότε), χώρια η φυσική φθορά του σώματος με συνέπειες στην εμφάνιση και στην υγεία. Αντίθετα, δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο η τρέχουσα ηλικία να υστερεί έναντι μιας μελλοντικής. 

Αναγκαστικά οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι η απάντηση στο αρχικό μας ερώτημα είναι ότι η τρέχουσα ηλικία μας είναι η ιδανική. Αυτή η απάντηση έχει ένα ακόμη τεράστιο πλεονέκτημα: η τρέχουσα ηλικία  είναι κυλιόμενη σε όλη την διάρκεια της ζωής μας: πάντα θα έχουμε μια τρέχουσα ηλικία ακόμη κι αν είμαστε 100 χρονών. Επομένως, πάντα θα ζούμε στην ιδανική μας ηλικία.

Την ημέρα των γενεθλίων μας λοιπόν δεν έχουμε κανένα λόγο να μελαγχολούμε επειδή γεράσαμε έναν ακόμη χρόνο. Σύμφωνα με το σκεπτικό που αναπτύξαμε, κάθε επέτειος της γέννησής μας είναι τόσο ευτυχής όσο ευτυχής θα είναι κάθε μία από όλες τις μελλοντικές επετείους.

Ύστερα από όλα αυτά, έχετε κάθε δικαίωμα να πάτε στον καθρέφτη και να το γιορτάσετε, χαρίζοντας στον εαυτό σας ένα διάπλατο χαμόγελο...   

527. Θρησκευτικό έγκλημα

Διαβάζω: "ΔΟΥΒΛΙΝΟ. Τη διαμάχη για το δικαίωμα των γυναικών στην άμβλωση ήλθε να αναζωπυρώσει, με τον χειρότερο τρόπο, ο θάνατος, σε ιρλανδικό νοσοκομείο, της Ινδής οδοντιάτρου, Σαβίτα Χαλαπανάβαρ, 31 ετών, στην οποία δεν επετράπη η διακοπή της εγκυμοσύνης, με αποτέλεσμα να πεθάνει. Ο σύζυγός της, Πραβίν Χαλαπανάβαρ, δήλωσε στο BBC ότι οι γιατροί στο νοσοκομείο Γκάλγουεϊ αρνήθηκαν να δεχτούν το αίτημα της γυναίκας για άμβλωση, τονίζοντάς του ότι η Ιρλανδία είναι «μια καθολική χώρα». Η Ινδή είχε ζητήσει επανειλημμένως την ιατρική παρέμβαση, καθώς υπέφερε από ισχυρούς πόνους, παρότι αρχικά η εγκυμοσύνη της, την οποία επιθυμούσε, εξελισσόταν ομαλά. Η αυτοψία, δύο ημέρες μετά τον θάνατό της, έδειξε ότι πέθανε από σηψαιμία".

Ένα ακόμη έγκλημα στο όνομα της θρησκείας. Κι ύστερα, λένε πως ο μεσαίωνας τελείωσε τον 15ο αιώνα...

(Εικονίζεται το έργο του γλύπτη Ron Mueck "Έγκυος γυναίκα" ύψους 2,5 μέτρων, που ανήκει στη συλλογή της National Gallery της Αυστραλίας) 

526. Αποχωρώντας από τον εργοδότη σου

Όπως έχουμε επισημάνει και στο άρθρο μας με τίτλο  "Τι κερδίζω και τι χάνω αν αλλάξω εργοδότη;" ενώ οι Γιαπωνέζοι "παντρεύονται" την εταιρεία στην οποία ξεκίνησαν την καριέρα τους και συνταξιοδοτούνται από αυτήν, στον δυτικό κόσμο ισχύει ο αντίστροφος κανόνας. Ο καθένας μας στην καριέρα του, για διάφορους λόγους, αλλάζει εργοδότες. Μάλιστα, οι προβλέψεις είναι ότι εξ αιτίας της ταχείας αλλαγής που γίνεται παγκοσμίως στην τεχνολογία, οι νέοι που τώρα αρχίζουν θα αναγκαστούν εκ των πραγμάτων, στην πορεία της καριέρας τους, να αλλάξουν αρκετές φορές όχι μόνο εργοδότη αλλά και επάγγελμα.

Είναι αναμενόμενο και ίσως αναπόφευκτο, κατά την διάρκεια της εργασίας σου σε ένα εργοδότη, να σου δημιουργηθούν αρνητικά αισθήματα απέναντί του, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα: μη προαγωγή ή αύξηση που πίστευες ότι δικαιούσαι, περιορισμός αρμοδιοτήτων, υποσκελισμός από άλλο συνάδελφο, προσβλητική συμπεριφορά, άδικη ή άνιση μεταχείριση και λοιπά.  

Και να που παρουσιάστηκε η ευκαιρία να αλλάξεις δουλειά, έχοντα βρει άλλη, καλλίτερη.  Τώρα πια που δεν τον έχεις ανάγκη, θέλεις φεύγοντας να κάνεις κάτι που σκεπτόσουν από καιρό: να του πετάξεις στα μούτρο την παραίτησή σου, να τον βρίσεις και να φύγεις, βροντώντας πίσω σου την πόρτα. Σε κάποιες μάλιστα παλιές γελοιογραφίες το σκηνικό συμπληρωνόταν με καπέλωμα του εργοδότη ή του διευθυντή με το καλάθι των αχρήστων.

Είναι πράγματι αυτό που θέλεις να κάνεις; Για σκέψου το πάλι. Κατ' αρχήν είπαμε προηγουμένως "τώρα πια που δεν τον έχεις ανάγκη". Είναι έτσι τα πράγματα;  Μην ξεχνάς ότι κανείς δεν σου εγγυάται πως ο νέος σου εργοδότης θα είναι ο τελευταίος και ο παντοτινός, έστω και αν οι προοπτικές διαγράφονται έτσι. Για διάφορους λόγους, που δεν μπορείς να φανταστείς τώρα, μπορεί να χρειαστεί να φύγεις από εκεί και να αναζητήσεις αλλού την τύχη σου. Οι μελλοντικοί εργοδότες σου θα σου ζητήσουν συστάσεις. Κι αν δεν το κάνουν φανερά μπορεί να το κάνουν εν αγνοία σου. Πώς; Είναι πιθανόν ένας (ή περισσότεροι) από αυτούς, βλέποντας στο βιογραφικό σου  τους προηγουμένους εργοδότες σου να γνωρίζει αυτόν που έβρισες, να του τηλεφωνήσει και να ζητήσει πληροφορίες για το ποιόν σου. Ο κόσμος είναι μικρός και δεν μπορείς να φανταστείς πόσο οι απασχολούμενοι στον ίδιο επαγγελματικό κλάδο γνωρίζονται μεταξύ τους. Εσύ στην θέση του "βρισθέντος" τι θα έλεγες σε αυτόν που σε ρωτάει;

Στους επαγγελματικούς κύκλους, οι άνθρωποι από το ίδιο "σινάφι" μιλάνε μεταξύ τους. Να είσαι σίγουρος πως το "ανδραγάθημά σου" θα διέρρεε και θα κυκλοφορούσε στην αγορά, πράγμα που σίγουρα δεν θα βοηθούσε την καριέρα σου.

Σκέψου και κάτι άλλο. Επειδή πολλά συμβαίνουν στη ζωή και έχει ο καιρός γυρίσματα μην αποκλείεις το ενδεχόμενο, αν αλλάξουν οι συνθήκες να χρειαστεί να ξαναδουλέψεις στον εργοδότη που καπέλωσες. Όπως έλεγε γλαφυρά ένα παλιό στέλεχος με μεγάλη εμπειρία "'όταν φεύγεις από μια δουλειά, μην παίρνεις μαζί σου και το πόμολο της πόρτας για να μπορείς να ξαναμπείς αν ποτέ χρειαστεί".  

Ούτε  να αποκλείσεις το  ενδεχόμενο, όντας σε άλλον εργοδότη, να εμφανιστεί ξαφνικά, φάντης μπαστούνι, ο νέος διευθυντής που είναι, μάντεψε ποιος...ναι, εκείνος που έβρισες πριν από καιρό (ή μήπως τον καπέλωσες κιόλας;). Τότε, τι να σου πω! Ούτε ψύλλος στον κόρφο σου.

Φανερώνοντας τα πραγματικά σου αισθήματα και τις ενδεχόμενες πικρίες αναχωρώντας από έναν εργοδότη, δεν διορθώνεις το παρελθόν. Δεν κερδίζεις τίποτε, μόνο χάνεις. Ο σωστός επαγγελματίας ξέρει πώς να συμπεριφερθεί σε μια τέτοια περίσταση. Ξεχνώντας τα κακά και ενθυμούμενος τα καλά, αποχαιρετά ευχαριστώντας εργοδότη και συναδέλφους και αναχωρεί αξιοπρεπώς.

Υπάρχει βέβαια και μια περίπτωση όπου μπορείς να βγάλεις το άχτι σου καπελώνοντας τον εργοδότη ή τον διευθυντή σου: αν έχεις κερδίσει τον πρώτο αριθμό του λαχείου και είσαι βέβαιος πως δεν θα χρειαστεί να δουλέψεις ποτέ ξανά στη ζωή σου. Όμως κάτι τέτοια συμβαίνουν μόνο σε κινηματογραφικές κωμωδίες...  


(Από την στήλη μου "Εμπειρικές συμβουλές αυτοβελτίωσης" στο ηλεκτρονικό περιοδικό Flow Magazine:
http://www.flowmagazine.gr/article/view/apoxorontas_apo_ton_ergodoti_sou/category/personal_development)